མཛངས་མི་མི་བརྒྱད་ཀྱིས་མཛངས་པའི་ལས་སུ་ཞིང་ཕྱུགས་ལས་དང་།བྲེ་དང་སྲང་འཇལ།སྐད་དང་ཡི་གེ་རྒྱན་གོས་རིག་གནས་སོགས་ཀྱི་ཐད་སྔ་མཐུད་ཕྱི་སྤེལ་གྱི་བྱ་གཞག་རླབས་ཆེན་བཙུགས་པ་དེས་བོད་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་མདུན་དུ་སྐྱོད་པ་ལ་སྐུལ་འདེད་ཆེན་པོ་ཐེབས་ཡོད།དེ་དང་མཉམ་དུ་བྱ་དངོས་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་ཆོས་ཉིད་དང་མཐུན་པའི་ཚན་རིག་གི་འཆར་སྒོ་སྣ་ཚོགས་ཤིག་ཀྱང་བྱུང་ངོ་།བོད་རིགས་ཀྱི་དཔལ་ཡོན་དེ་དབུས་རྒྱུད་ཤེས་རིག་དང་གནའ་བོའི་ཨེ་ཅིབ（埃及）ཤེས་རིག གནའ་བོའི་རྒྱ་གར་གྱི་ཤེས་རིག གནའ་བོའི་པ་པིས་ལོན（巴比伦）གྱི་ཤེས་རིག གནའ་བོའི་ཞི་ལའི（希腊）ཤེས་རིག་དང་དུས་མཉམ་དུ་མིའི་རིགས་ཀྱི་ཤེས་རིག་གི་འབྱུང་ཡུལ་དུ་གྱུར་ཡོད།འོན་ཀྱང་བོད་ཀྱི་ཤེས་རིག་གི་འབྱུང་ཡུལ་དུ་གྱུར་ཡོད།འོན་ཀྱང་བོད་ཀྱི་ཤེས་རིག་དེ་གོང་གི་དབུས་རྒྱུད་ཤེས་རིག་དང་།ཡ་གླིང་ལྷོ་མའི་ཤེས་རིག ཡ་གླིང་དཀྱིལ་རྒྱུད་ཀྱི་ཤེས་རིག་བཅས་དང་བསྡུར་ན།དེ་གནས་པའི་ས་ཁམས་དང་།ཁོར་ཡུག རང་བྱུང་ཆ་རྐྱེན་རྣམས་ཅུང་ཞན་པས།ཚད་ངེས་ཅན་ཞིག་གི་སྟེང་ནས་བོད་ཀྱི་ཤེས་རིག་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་ཆུ་ཚད་དང་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་བར་གསེང་ལ་བཀག་འགོག་ཐེབས་ཡོད་དོ།།
དུས་རབས་གསར་པའི་ནང་བོད་མི་རིགས་ཀྱིས་རླབས་ཆེའི་བསྐྱར་དར་ཞིག་མངོན་འགྱུར་བྱས་ཏེ།འཛམ་གླིང་སྔོན་ཐོན་མི་རིགས་ཀྱི་གྲལ་དུ་ཚུད་དགོས་ན།ང་ཚོས་ངེས་པར་དུ་སྲོལ་རྒྱུན་རིག་གནས་ཁྲོད་ཀྱི་སྔོན་ཐོན་ཚན་རིག་ལག་རྩལ་རྣམས་འདོན་སྤེལ་དུས་རབས་གསར་པའི་ནང་སྔ་མཐུད་ཕྱི་སྤེལ་བྱས་ཏེ།དར་སྤེལ་གསར་སྐྲུན་བྱ་དགོས།
བདུན་པ།བོད་མི་རིགས་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་རིག་གནས་ཀྱི་སྙིང་སྟོབས་ནི་དུས་རབས་གསར་པའི་སྙིང་སྟོབས་ཀྱི་འོས་ཞིང་འཚམ་པའི་གྲུབ་ཆ་ཞིག་རེད།
རིག་གནས་སྙིང་སྟོབས་ནི་རིག་གནས་མ་ལག་གྲུབ་ཆའི་ནང་གི་ངོ་བོ་དང་།སྙིང་པོ།རིན་ཐང་མ་ལག་དང་སེམས་ཁམས་མངོན་ཚུལ་གྱི་སྟེང་ནས་མངོན་ཐུབ་པ་ཞིག་ལ་ཟེར།བོད་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་རིག་གནས་ཀྱི་སྙིང་སྟོབས་གཙོ་བོ་གཤམ་གྱི་དོན་ཚན་ལྔ་ལས་མཚོན་ཐུབ་སྟེ།（གཅིག）མངོན་ཚན་ཆེ་བའི་གངས་ལྗོངས་རིག་གནས་གྲུབ་ཆ་གཙོ་བོའི་རང་བཞིན་གྱི་སྙིང་སྟོབས་གཙོ་བོ་རྣམས་མངོན་གསལ་དུ་རྒྱུན་འཛིན་བྱེད་པ།
བོད་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་རིག་གནས་ནི་བོད་རིགས་མི་དམངས་ཀྱིས་གསར་སྐྲུན་བྱས་པ་ཡིན་ལ།དེའི་སྙིང་སྟོབས་གཙོ་བོ་ཕྱོགས་གཉིས་ན་མངོན་ཡོད་དེ།ཐོག་མར་རིག་གནས་གསར་སྐྲུན་གྱི་ལོ་རྒྱུས་རིང་མོའི་ནང་།མཚོ་བོད་མཐོ་སྒང་གི་ས་བབ་དང་རང་བྱུང་ཁོར་ཡུག་གི་ཆ་རྐྱེན་ཁྱད་པར་བར་ཡང་དག་སྒོས་རྒྱུས་ལོན་དང་ཁོང་དུ་ཆུད་པ།བེད་སྤྱོད་གཏོང་རྒྱུ་ནམ་ཡང་རྒྱུན་སྐྱོང་བྱས་ནས།མིའི་གནས་ལུགས་དང་སྤྱི་ཚོགས་ཁོར་ཡུག་ལ་རང་སྟོབས་ཀྱིས་སྙོམ་སྒྲིག་བྱེད་པ།རན་ཞིང་ལུགས་མཐུན་གྱི་གདམ་གསེས་མཚོན་པ།ནམ་ཡང་ས་ཁུལ་རང་བཞིན་དང་མི་རིགས་རང་བཞིན་གྱི་ཁྱད་ཆོས་མངོན་གསལ་སྒོས་རྒྱུན་འཁྱོངས་བྱེད་པ།རང་འགུལ་སྒོས་མིའི་རིགས་ཀྱི་རིག་གནས་ཀྱི་མཛེས་ཞིང་སྡུག་པའི་བཀྲག་མདངས་ཀྱི་རྦ་རླབས་ཆལ་ཆིལ་དུ་འདྲེས་པ།གཞན་ཡང་བོད་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་རིག་གནས་དེ་ཕྱི་ཡོང་རིག་གནས་ཀྱི་ཕོག་ཐུག་དང་།འགྲན་རྩོད་འོག་འཚར་ལོངས་བྱུང་བ་ཞིག་ཡིན་ཏེ།དཔེར་ན།ནང་བསྟན་རིག་གནས་དེ་བོད་རིགས་རང་གི་རིག་གནས་ཀྱི་ཕོག་ཐུག་དང་འགྲན་རྩོད་ཆེས་ཆེ་ཤོས་ཡིན་པ་ལྟ་བུའོ།འོན་ཀྱང་།བོད་ཀྱི་རིག་གནས་ཀྱིས་ཕྱོགས་གཅིག་ནས་ཐད་ཀ་ཕྱི་ཡོང་རིག་གནས་ཀྱི་འགྲན་རྩོད་དང་ལེན་བྱེད་ཕོད་ལ།ཕྱི་ཡོང་རིག་གནས་བསྡུ་ལེན་དང་ནང་འདྲེན་མཉམ་བསྲེས་བྱེད་པར་དེ་བས་མཁས།ཕྱོགས་གཞན་ཞིག་ནས་གཞན་དབང་གིས་གཞན་དཔེར་འདྲ་བསྡུས་དང་ཕྱི་ཡོང་རིག་གནས་ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་བཀོལ་བ་མ་ཡིན་པར།རང་ཉིད་ཀྱི་རིག་གནས་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་དགོས་མཁོ་དེ་རྨང་གཞི་དང་གཙོ་བོར་བཟུང་སྟེ་རང་འགུལ་སྒོས་ཕྱི་ཡོང་རིག་གནས་ལས་རང་ལ་མཁོ་བ་གདམ་ག་དང་བསྡུ་ལེན།རང་ལ་འཚམས་པར་བསྒྱུར་བཅོས་བྱས་ཏེ།རང་ཉིད་ཀྱི་རིག་གནས་འཕེལ་རྒྱས་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བའོ།།
（གཉིས）གསར་གཏོད་རང་བཞིན་གྱི་སྙིང་སྟོབས།
ལས་ལ་བརྩོན་ཞིང་སྤྱང་གྲུང་འཛོམས་པ།སྤོབས་པ་ཆེ་ཞིང་དཔའ་ངར་ལྡན་པ།བློ་གཤོག་ཆེ་ཞིང་བརྩེ་སེམས་ཀྱང་ལྡན་པའི་བོད་རིགས་མི་དམངས་ཀྱིས་ལོ་སྟོང་ཕྲག་རིང་ནས།ཁོང་ཚོས་གསར་འགྱུར་བྱས་པའི་ཐོན་སྐྱེད་ནུས་ཤུགས་དང་ཐོན་སྐྱེད་བྱེད་སྟངས།མིའི་རིགས་ཀྱི་དཔལ་ཡོན་རྣམས་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ཕྱོགས་སོ་སོ་དང་མི་རྣམས་ཀྱི་བསམ་བློ་དང་སེམས་གཏིང་དུ་སིམ་སྟེ་འཆོལ་ཞིབ་ཀྱི་རིག་པ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་དང་གསར་གཏོད་ལ་མཁས་པ།མཆོག་གྱུར་ལ་བརྩོན་པ།སྤྱང་གྲུང་འཛོམས་ལ་བློ་གྲོས་ཀྱི་མཐུ་དང་ལྡན་པ།བློ་གཤོག་ཆེ་ལ་ཁོང་ཡངས་པ་སོགས་ཀྱི་རིག་གནས་བསམ་བློ་མངོན་ཡོད་དོ།།བོད་ཀྱི་དཔལ་ཡོན་དར་བའི་ལོ་རྒྱུས་སྟེང་འཛམ་གླིང་ན་ཨང་དང་པོར་གྱུར་པའི་ཡར་མཚན་གྱི་ཤུལ་རྗེས་གང་མང་བྱུང་ཡོད་པ་སྟེ།
འཛམ་གླིང་དུ་ཆེས་སྔ་བའི་སྤོ་ལོ་གསར་གཏོད་བྱས་པ(རྟ་རྩེད་སྤོ་ལོ་སྤྱི་ལོའི་དུས་རབས་དྲུག་པར་གསར་གཏོད་བྱས)དང་།ཆེས་སྔ་བའི་རྐྱང་འབྲོང་སོགས་རི་དྭགས་བཏུལ་ཏེ་གསོས་ནས་སྒོ་ཕྱུགས་བྱས།(གདོད་མའི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་བྱུང)།ཆེས་སྔ་བའི་མི་སྣའི་གསོན་དཔེ་བསྟན་མཁན།(སྤྱི་ལོ779ལོར་བསམ་ཡས་དགོན་པ་བཞེངས་སྐབས་བོད་ཀྱི་ས་ཁུལ་ཁག་ནས་གཟུགས་བྱང་ཚད་ལྡན་ཡིན་པའི་ཕོ་མོ་རྣམས་བདམས་ནས་འབག་བཟོ་གསོན་དཔེ་བསྟན་པ)ཆེས་སྔའི་སྟབས་བདེའི་བཟའ་བཅའ་བཟོས།(རྩམ་པ)སྲིད་བསྐྱངས་པའི་དུས་ཡུན་ཆེས་རིང་བའི་རྒྱལ་རབས།(ཐུ་བྷོད་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་གཉའ་ཁྲི་བཙན་པོ་སྤྱི་ལོ་སྔོན825ནས་སྤྱི་ལོ923ལོར་ལོ་མཇུག་སྟེ་བོད་རྒྱལ་དཔལ་འཁོར་བཙན་བར་ཁྱོན་བསྡོམས་རྒྱལ་རབས45དང1748འདས)ཆེས་ཐོག་མར་འབྲུ་རིགས་འདེབས་རྨོ་བྱེད་པའི་མི་རིགས།(ལོ་ངོ་སྟོང་ལྷག་གི་སྔོན་ནས་ཁྲེ་དང་།ནས།བྲོ་རྨོ་འདེབས་བྱས་ཡོད)ཆེས་ཐོག་མར་སློབ་གཉེར་བ་ཕྱི་རྒྱལ་ལ་བརྫངས་ནས་སློབ་གཉེར་བྱེད་དུ་བཅུག་པ།(སྤྱི་ལོ630ལོ་ཡས་མས་སུ་ཐོན་མི་སམ་བྷོ་ཊ་དང་གཞོན་ནུ་ཤེས་རབ་ཀྱི་དཔའ་མངའ་བ་མི་ཉུང་བ་ཞིག་རྒྱ་གར་དང་རྒྱ་ནག་ཏུ་སློབ་གཉེར་དུ་བརྫངས)ཆེས་ཐོག་མར་འབྲི་ཆུའི་སྟེང་མི་རྟ་སྟོང་ཕྲག་སྟབས་ཅིག་ཏུ་རྒྱུ་འོང་བྱ་ཆོག་པའི་ལྕགས་ཟམ་བཙུགས་པ།(སྤྱི་ལོ670ལོར་ཐུ་བྷོཊ་དམག་གིས་ད་ལྟའི་ཡུན་ནན་འབའ་ལུང་མངའ་ཁོངས་ཀྱི་འབྲི་ཆུའི་སྟེང་ལྕགས་ཟམ་དཔྱངས)ཆེས་ཐོག་མར་རྫ་ཆས་ཚོན་ཁྲ་བཟོས་ཤིང་རྫ་ཆས་སྟེང་རི་མོ་མི་འདྲ་བ་སྟོང་གཅིག་ལྷག་འབྲི་ཐུབ་ཡོད།འཛམ་གླིང་ཚན་རྩལ་ལོ་རྒྱུས་སྟེང་ཆེས་སྔ་བའི་བོད་ཀྱི་གསོ་རིག་ལག་རྩལ་དང་།(སྤྱི་ལོའི་དུས་རབས6ནས7པར་གཤག་བཅོས་དང་མངལ་སྦྲུམ་རིག་པ།འ་ཞའི་ལྷ་རྗེས་གསེར་ཐུར་གྱིས་ལོང་བའི་མིག་འབྱེད་པ་དང་མིའི་རུས་བཀྲའི་ཐང་ག་བཟོས་པ་སོགས་མང)བཙོ་སྦྱང་དང་ཨར་ལས་འཛུགས་སྐྲུན་གྱི་ལག་རྩལ་དར་བ།(དཔེར་ན་ཨ་མདོ་དང་ལྷ་ས་ཆུ་སྒང་ཏུ་ས་འོག་ནས་ཐོན་པའི་ལོ་ངོ་སྟོང་ཕྲག་ལྔའི་སྔོན་གྱི་ལིའི་སྣོད་ཆས་དང་སྤྱི་ལོའི་སྔོན་གྱི་དུས་རབས8པ་ནས་སྤྱི་ལོའི་དུས་རབས7པར་བསྐྲུན་པའི་ཡུམ་བུ་བླ་སྒང་དང་།ཕོ་བྲང་པོ་ཏ་ལ།བྱམས་པ་མི་འགྱུར་གླིང་།འུ་ཤང་རྡོ་རིམ་བརྩེགས་དགུའི་ཕོ་བྲང)འཛམ་གླིང་སྟེང་གི་ཟངས་སྐུ་ཆེས་ཆེ་བ།(བཀྲ་ཤིས་ལྷུན་པོའི་བྱམས་ཆེན་གྱི་མཐོ་ཚད་ལ་སྨི26.2དང་ཕྱག་གི་རིང་ཐུང་ལ་སྨི3.2དང་།ཕྱག་མཛུབ་ཀྱི་རིང་ཐུང་ལ་སྨི1བཅས་ཡོད།)།འཛམ་གླིང་ཐོག་ཆེས་ཆེ་བའི་རས་བྲིས་ཀྱི་ཞལ་ཐང(ཕོ་བྲང་པོ་ཏ་ལ་དང་།བཀྲ་ཤིས་ལྷུན་པོའི་ཞལ་ཐང་ཆེན་མོ)།འཛམ་གླིང་ཐོག་ཆེས་རིང་ཤོས་སུ་གྱུར་པའི་ལོ་རྒྱུས་སྙན་རྩོམ་གླིང་གེ་སར་རྒྱལ་པོའི་སྒྲུང་།(སྤྱི་བསྡོམས་སྒྲུང་དཔེ་མི་འདྲ་བ140ལྷག་ཡོ)འཛམ་གླིང་ཐོག་ཆེས་སྔ་བའི་ཟློས་གར་ཏེ་བོད་ཀྱི་ཟློས་གར།(སྤྱི་ལོ་བདུན་བརྒྱ་ཡི་སྐབས་ནས་བྱུང་བ)འཛམ་གླིང་ཐོག་ཆེས་སྔ་བའི་མྱུར་སྦྲགས་ཡིག་ཐེམ(དུས་རབས་བདུན་ནས་མྱུར་སྦྲགས་འཕྲིན་མཁན་གྱི་མཚོན་རྟགས་ཏེ་དངུལ་དྲིལ་བྱུང་ཡོད)།འཛམ་གླིང་ན་གཉིས་སུ་མེད་པའི་སྡེ་དགེ་སྤར་ཁང་ཆོས་མཛོད་ཆེན་མོ།ཁྲ་འབྲུག་དགོན་གྱི་མུ་ཏིག་གི་སྤྱན་རས་གཟིགས་ཀྱི་ཐང་ག པོ་ཏ་ལའི་མུ་ཏིག་ཁྲི་ཕྲག་གཉིས་བརྒྱུས་པ་ལས་གྲུབ་པའི་དཀྱིལ་འཁོར།མཐོ་ཚད་སྨི13ཡོད་པའི་རྒྱལ་དབང་ལྔ་པའི་གསེར་གདུང་འཛམ་གླིང་རྒྱན་གཅིག ཟངས་གསེར་ལས་གྲུབ་པའི་དུས་འཁོར་བློས་བསླངས་བཅས་རྣམས་འགྲན་པའི་ཟླ་དང་བྲལ་བ་ཤ་སྟག་གོ།
(གསུམ)མདུན་སྐྱོད་ཀྱི་རང་བཞིན་ལྡན་པའི་སྙིང་སྟོབས།