༄༅།།འདིར་བཞུགས་ཀྱི་ལྷན་རྒྱས་སྐུ་མགྲོན་རྣམ་པ། ཁྱེད་ཚོ་བདེ་མོ།
དེང་གི་དུས་འདིར་འདོད་པའི་ཡོན་ཏན་དོན་དུ་གཉེར་ཏེ།རྒྱུ་དང་འབྱོར་བ།ནོར་དང་ལོངས་སྤྱོད་འཚོ་བའི་སྙིང་བོ་རུ་བྱེད་པའི་ཟང་ཟིང་གི་དུས་སྐབས་འདིར།ང་ཚོ་གངས་ལྗོངས་བོད་ཡུལ་ནས་རྩོམ་རིག་གི་བྱ་དགའི་འདུ་ཚོགས་འདི་ལྟའི་གཟབ་རྒྱས་ཤིག་སྒྲུབ་བཞིན་པ་འདི་ཇི་འདྲའི་དགའ་འོས་པ་ཞིག་རེད།
དངོས་པོ་དང་དཔལ་འབྱོར་དོན་དུ་གཉེར་བ་འཇིག་རྟེན་བྱ་བཞག་ཀུན་གྱི་ལྟེ་བ་རུ་བྱེད་པ་འདི་དེང་འདིར་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་འཕེལ་ཕྱོགས་ཤིག་ཏུ་གྲུབ་ཚར།འཕེལ་ཕྱོགས་འདིའི་ཤན་ཤུགས་ཀྱིས་ད་ལྟ་བོད་ཡུལ་དུའང་འཕོ་འགྱུར་གསར་བ་བྱུང་ནས་མི་ཚེའི་ལྟ་ཚུལ་གསར་བ་ཞིག་དང༌།རིན་ཐང་ལྟ་ཚུལ་གསར་བའི་ཞིག་བསྐྱེད་བཞིན་ཡོད་ལ།དེའི་འོག་ནས་ད་ལྟ་ཚང་མའི་སེམས་ཀྱི་གཏིང་རིམ་ན་འཇིག་རྟེན་ཕན་ཁེ་རིང་ལུགས(功利主义)ཀྱི་ལྟ་གྲུབ་གསར་བ་ཞིག་ཆགས་བཞིན་ཡོད།དཔལ་འབྱོར་དར་རྒྱས་དང་འབྲེལ་བའི་ཆོས་དངོས་ཡོད་ཚད་བླ་རུ་བཀུར་ཞིང༌།ཕྱིའི་རྒྱུ་ནོམ་ལ་སྐྱབས་སུ་སོང་བས།ནང་སེམས་ཀྱི་ལྟ་རྟོག་དང་གསོ་སྐྱོང་བཏང་སྙོམས་སུ་འགྲོ་བཞིན་ཡོད།འདི་ནི་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་ཉེན་ཚབས་གསར་བ་ཞིག་ཡིན་ལ།འདི་ནི་བོད་མི་རིགས་འཛམ་གླིང་གི་ཁྲོད་དུ་ཞུགས་པའི་འབྲས་བུ་ངེས་པ་ཅན་ཞིག་ཡིན་པས།འཛམ་གླིང་གི་དེང་རབས་རང་བཞིན་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་པའི་མཁས་པ་རྣམས་ཀྱིས་འབོད་སྐུལ་གཏོང་བཞིན་པའི་སེམས་ཀྱི་འཚོ་སྐྱོང་དེ།ད་ལྟ་ང་ཚོ་ལ་མཚོན་ནའང་དགོས་གལ་ཇེ་ཆེ་ནས་ཇེ་ཆེ་རེད།དེ་བས་ང་ཚོས་ད་ལྟ་ནས་བཟུང་སྟེ་གོ་སྐབས་མ་འཆོར་བར་བྱ་རྒྱུ་ཤིན་ཏུ་གལ་ཆེ།
ང་ཚོ་བོད་ལ་སྤྱིར་ན་ནང་བསྟན་ཆོས་ལུགས་ཡོད་པས་སེམས་ཀྱི་འཚོ་སྐྱོང་ལ་ཕན་ནུས་ངེས་ཅན་ཡོད་ཀྱང༌།ད་ལྟའི་དུས་རབས་འདི་མ་གཞི་ནས་གསང་བ་དོར(祛魅)ནས་མཐོང་ཆོས་གཙོར་འདོན་གྱི་དུས་རབས་ཤིག་ཡིན་པས།ད་ལྟའི་དུས་དང་འཚམས་པའི་སེམས་པའི་འཚོ་སྐྱོང་གི་བྱ་བཞག་ཅིག་བསྒྲུབ་པར་རྩོམ་རིག་གིས་ནུས་པ་ཆེན་པོ་ཐོན་ཐུབ།
རྩོམ་རིག་གིས་སྤྱི་ཚོགས་འཕེལ་རྒྱས་ལ་ཐད་ཀར་ནུས་པ་འདོན་པ་མིན་ཡང༌།མིའི་རྣམ་ཤེས་ལ་བྱབས་ཁྲུས་དང༌།མི་གཞི་ལ་གསོ་སྦྱོང་བྱས་ཏེ་བདེ་ཐང་གི་མི་བུ་བསྐྲུན་པ་རྩོམ་རིག་གི་བྱེད་འབྲས་ཡིན་པས།རྩོམ་རིག་ལ་དགོས་པ་མེད་པ་གཏན་ནས་མིན།《རྒྱལ་བུ་དྲི་མེད་ཀུན་ལྡན་གྱི་རྣམ་ཐར》ཀློག་ཐེངས་རེར་མིག་ནས་མཆི་མ་འཁྲུགས་པ་དང༌།《མི་ལ་རས་པའི་རྣམ་ཐར》ལ་མཇལ་ཐེངས་རེ་རེར་ལུས་ནས་བ་སྤུ་ལྡང་བ་རྩོམ་རིག་གི་ནུས་པ་རེད།དེ་ལྟར་ཡིད་སེམས་བསྐྱོམ་ཐེངས་རེ་རེར་ང་ཚོའི་སེམས་པ་དང་མི་གཞི་ལ་ལེགས་བཅོས་ཅུང་ཟད་རེ་ཐོབ་པ་ཡིན་པས།ས་རྡུལ་བསགས་པས་རི་རབ་བཞིན་དུ་རྩོམ་རིག་བརྩམས་ཆོས་མང་དུ་བཀླག་པའི་གོ་རིམ་ཁྲོད།རྩོམ་རིག་གིས་ང་ཚོའི་སེམས་རྒྱུད་དང་སྙིང་སྟོབས་ལ་ཤེས་ཚོར་མེད་པའི་ཤན་ཤུགས་ག་ཚོད་ཐེབས་བཞིན་ཡོད་དམ།འཛམ་གླིང་གི་རྩོམ་རིག་སྨྲ་བ་ཆེས་མང་པོ་ཞིག་གིས་རྩོམ་རིག་གི་ཁ་གཏོད་ཡུལ་དང་བྱེད་ནུས་ཉིས་ཆར་ནས་རྩོམ་རིག་དང་ཆོས་ལུགས་འདྲ་མཚུངས་སུ་བྱེད་བཞིན་པ་ལ་གནས་ལུགས་ཆེན་པོ་ཡོད་པ་ཡིན།དེ་བས།《སྦྲང་ཆར》རྩོམ་སྒྲིག་ཁང་གིས་གཙོ་སྒྲུབ་བྱས་པའི་མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་རྩོམ་རིག་བྱ་དགའི་བགྱི་བ་འདི་འདྲ་ཞིག་སྤེལ་བ་ནི་ངས་བསམ་ན་མིག་རྒྱང་རིང་ཞིང༌།དོན་སྙིང་ཆེ་བའི་བྱ་བཞག་ཆེན་པོ་ཞིག་རེད་སྙམ།ངས་འདིར་《སྦྲང་ཆར》ཐེངས་བདུན་པའི་རྩོམ་རིག་བྱ་དགའ་ཐོབ་པའི་མི་མགོ་དྲུག་པོའི་ཚབ་བྱས་ནས།སྙིང་ཐག་པ་ནས་གཙོ་སྒྲུབ་འབྲེལ་ཡོད་ལས་ཁུངས་ལ་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུ་བ་དང༌།དུས་མཚུངས་སུ་ཐེངས་འདིའི་སྦྱིན་བདག་བོད་ཁམས་རྒྱན་སྤྲས་ཀུང་ཟི་དང་དཔྱད་འདེམས་པ་རྣམས་ལའང་བཀའ་དྲིན་ཆེ་ཞུ་བ་ཡིན།
ང་རང་ཉིད་ཀྱི་ངོས་ནས་བཤད་ན།སྤྱིར་རང་གི་དཔྱད་བརྗོད་ཀྱི་གྲུབ་འབྲས་ལ་འདི་འདྲའི་བྱ་དགའ་ཞིག་ཐོབ་རི་མིན་བཤད་དཀའ་ཡང༌།སེམས་གཏིང་ནས་དགའ་སྤྲོ་ཆེན་པོ་སྐྱེ་བ་ཡིན།རྒྱུ་མཚན་ནི།ངས་བོད་ཀྱི་རྩོམ་རིག་དཔྱད་བརྗོད་ཀྱི་བྱ་བའི་ཐད་སྟོབས་ཤུགས་མང་པོ་ཕུད་མྱོང་ལ།ལྷག་པར་དུ་བསམ་པ་རྣམ་དག་ཡིན་པས།ཐེངས་འདིའི་བྱ་དགའ་འདི་ངའི་རྩོལ་བ་ཡི་གླ་རྔན་ནམ་ཁས་ལེན་ཞིག་ཡིན་པས།ང་རང་དགའ་བ་ཆེ།
རང་གི་བྱ་བ་འདིར་ཕྱིར་བལྟས་ཤིག་བྱེད་ན།ང་རང་རྩོམ་རིག་ལ་ཞུགས་པའི་དུས་ནི་ལོ་རབས་བརྒྱད་ཅུ་བའི་ནང་ཡིན།སྐབས་དེར་ཀྲུང་གོའི་རྩོམ་རིག་གི་མཁའ་དབུགས་ནི་ཆེས་སྟུག་པོ་ཞིག་ཡིན་ལ།བོད་ལ་མཚོན་ནའང་དེ་བཞིན་རེད།ཡིན་ན་ཡང་རང་ཉིད་སློབ་ཆེན་དུ་མ་ཞུགས་གོང་རྩོམ་རིག་གསར་བ་ལ་བློ་སྦྱོང་སྤུ་ཙམ་མེད་པས།སྐབས་དེར་ང་རང་ལ་མི་ཤེས་པའི་སྡུག་བསྔལ་ཆེན་པོ་ཞིག་སྐྱེས།དེའི་སྒོ་ནས་ཤེས་འདོད་ཀྱི་འདུན་པ་དྲག་པོ་ཞིག་སྐྱེ་བ་མ་ཟད།རང་དང་འདྲ་བའི་རྩོམ་རིག་གསར་བ་ལ་བློ་སྦྱོང་མེད་པ་དེ་དག་ལ་རྩོམ་རིག་གསར་བ་མཚམས་སྦྱོར་ཞིག་བྱེད་ཐུབ་ན་སྙམ་པའི་ཀུན་སློང་འང་སྐྱེ་མྱོང༌།དེ་ནས་རྒྱ་ཡིག་གི་སྟེང་ནས་རྩོམ་རིག་བརྩམས་ཆོས་དང་དཔྱད་བརྗོད་གཉིས་སྦྲགས་ཏེ་བལྟས་པས་རྩོམ་རིག་གི་འཇུག་ངོགས་རབ་རིབ་ཅིག་བདག་གིས་རྙེད།
ང་རང་རྩོམ་རིག་དཔྱད་བརྗོད་ཀྱི་ལས་དངོས་ལ་ཞུགས་པ་ལོ་རབས་དགུ་བཅུ་བའི་ནང་ཡིན་ལ།དེ་ཉིད་ངའི་སློབ་ཁྲིད་ཀྱི་བྱ་བ་དང་ཐད་ཀར་འབྲེལ་ནས་ཡོད།ལོ་རབས་དགུ་བཅུ་བའི་ནང་ང་རང་སློབ་ཆེན་གྱི་དགེ་རྒན་ཞིག་ཏུ་གྱུར་བའི་ཉིན་ཞིག་གི་སློབ་ཚན་འཛུགས་སྐྲུན་གྱི་ཁ་བརྡའི་ཁྲོད་ནས།ངས་རྩོམ་རིག་གསར་བའི་སློབ་ཁྲིད་ཀྱི་གལ་ཆེན་རང་བཞིན་མང་པོ་ཞིག་བཤད་པར།སློབ་དཔྱོད་ཁང་གི་ཀྲུའུ་རིན་ནས་ད་སྔ་ཁྲིད་མཁན་ཡོད་པ་མ་རེད།དེ་ན་ཁྱོད་ཀྱིས་འཁྲིད་དང་ཅེས་པས་དེ་ནས་བཟུང་སྟེ་ང་རང་གིས་སློབ་ཁྲིད་གྲ་སྒྲིག་དང་སློབ་དེབ་རྩོམ་སྒྲིག་གི་སྟ་གོན་གྱི་མགོ་བརྩམས་ཏེ།1996ལོར་བོད་ཀྱི་རྩོམ་རིག་གསར་བའི་སློབ་ཁྲིད་ཀྱི་མགོ་དངོས་སུ་བརྩམས།སློབ་ཁྲིད་དང་འབྲེལ་ཏེ་རྩོམ་རིག་གསར་བའི་དཔྱད་བརྗོད་ཀྱང་འབྲི་མགོ་བརྩམས།དེས་ཕྱོགས་གཅིག་ནས་སློབ་ཁྲིད་ཀྱི་སྤུས་ཀ་ལ་མཐོར་འདེགས་ཡོང་བར་བརྔོ་ཐོགས་ལ།ཕྱོགས་གཞན་ཞིག་ནས་བོད་ཀྱི་ཀློག་པ་པོ་རྣམས་ལ་རྩོམ་རིག་གསར་བའི་ངོ་སྤྲོད་ཐན་ཐུན་ཞིག་ཐོབ་སོང་སྙམ།
བདག་གི་ད་བར་ཀྱི་དཔྱད་བརྗོད་དེ་དག་སྤྱིར་ན་རྩོམ་པ་པོའི་གསར་རྩོམ་ལ་གཞོལ་ཆེ་བ་འམ།ཡང་ན་ཀློག་པ་པོའི་ངོ་སྤྲོད་ལ་གཞོལ་ཆེ་བས་ངས་བསམ་ན་སྤྱིར་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་ཆུ་ཚད་དམའ་ཞིང༌།ཆོས་ཉིད་ཀྱི་ཕྱོགས་སྡོམ་ཞན་པས་དཔྱད་བརྗོད་ཀྱི་ཆུ་ཚད་མཐོན་པོར་སླེབས་ཡོད་པ་མ་རེད།རང་ལ་མཚོན་ན་ད་དུང་མཐོར་འདེགས་ཀྱི་ས་སྟོང་ཆེན་པོར་ཡོད་པ་རེད།
ཐེངས་འདིའི་བྱ་དགའ་ནི་བདག་ལ་མཚོན་ན།འདས་པའི་ཁས་ལེན་ཞིག་ཡིན་པ་མ་ཟད།ལྷག་པར་དུ་མ་འོངས་པའི་སྐུལ་འདེད་ཅིག་ཡིན་པས།བྱ་དགའ་འདི་ང་ལ་མཚོན་ན་ལྕི་ལ་སྦྲམ།དེ་བས།རྗེས་སོར་ངས་མུ་མཐུད་དུ་རྩོམ་རིག་དཔྱད་བརྗོད་ཀྱི་ལས་ལ་འབད་དེ།ཐེངས་འདིའི་བྱ་དགའ་ལ་ངོ་གནོང་མི་དགོས་པ་ཞིག་དང༌།བྱ་དགའ་སྟེར་མཁན་གྱི་ལས་ཁུངས་ལ་རྩིས་འཕྲོད་པ་ཞིག་བྱ་རྒྱུའི་ཆོད་སེམས་བདག་ལ་ཡོད།འདི་ནི་ཐེངས་འདིའི་བྱ་དགའ་ཐོབ་མཁན་གྱི་མི་མགོ་དྲུག་པོའི་ཐུན་མོང་གི་བསམ་ཚུལ་ཀྱང་ཡིན།
མཐར།བོད་ཀྱི་རྩོམ་རིག་གི་བྱ་བཞག་དར་ཞིང་རྒྱས་པར་ཤོག། བཀའ་དྲིན་ཆེ།