ཀྲུང་གོ་བོད་ཀྱི་དྲ་བའི་འཕྲིན།  ཟླ8ཚེས21ཉིན་སྐབས་བཞི་པའི་ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་ཞིབ་འཇུག་གི་ཇོ་མོ་གླང་མའི་བྱ་དགའ་དཔྱད་འདེམས་བྱེད་པའི་ཚོགས་འདུ་ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་ཞིབ་འཇུག་ལྟེ་གནས་སུ་མཇུག་གྲིལ་ཡོད་པ་རེད་། ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་ཞིབ་འཇུག་ལྟེ་གནས་ཀྱི་ཏང་ཙུའི་ཧྲུའུ་ཅི་ཨན་ཆི་དབྱི་དང་། སྤྱི་ཁྱབ་ལས་འཛིན་དགྲ་འདུལ། ཀྲུང་དབྱང་འཐབ་ཕྱོགས་གཅིག་གྱུར་པུའུ་ཅུས་བདུན་པའི་ཅུས་ཀྲང་གཞོན་པ་ཀྲང་ལི་ཧྥང་། བོད་རིག་པ་ཞིབ་འཇུག་ལྟེ་གནས་ཀྱི་སྤྱི་ཁྱབ་ལས་འཛིན་གཞོན་པ་ལིའུ་དབྱིན་ཧྭ། ཧྭ་ཡན་ལུང་དང་། ཏང་ཙུའུ་ཡི་ཁོངས་མི་དང་དེང་དུས་ཞིབ་འཇུག་སུའོ་ཡི་སུའོ་ཀྲང་ལན་ཤང་མིན་དང་དེ་བཞིན་ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་ཞིབ་འཇུག་གི་ཇོ་མོ་གླང་མའི་བྱ་དགའ་དཔྱད་འདེམས་ཨུ་ཡོན་ལྷན་ཁང་གི་ཁོངས་མི་ཡོངས་ཐེངས་འདིའི་ཚོགས་འདུར་ཞུགས་ཡོད་པ་རེད།

དཔྱད་འདེམས་ཚོགས་འདུ་དེ་ནི་ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་ཞིབ་འཇུག་ལྟེ་གནས་དང་ཀྲུང་གོའི་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་སྲུང་སྐྱོབ་དང་འཕེལ་རྒྱས་མཐུན་ཚོགས་གཉིས་ཀྱིས་ཐུན་མོང་ཐོག་གཙོ་གཉེར་བྱས་པ་ཞིག་ཡིན་ཞིང་། ཚོགས་ཐོག་ཏུ་དཔྱད་འདེམས་ཨུ་ཡོན་ལྷན་ཁང་ཀྱི་ཁོངས་མི་ཡོངས་རིག་ཚན11ལ་དབྱེ་ཡོད་པ་དང་། དཔྱད་འདེམས་ཀྱི་གྲས་སུ་ཞུགས་ཡོད་པའི་ལས་སྒོ་སོ་སོའི་རིག་གཞུང་གྲུབ་འབྲས་རྣམས་ལ་ཞིབ་བཤེར་ལྟ་ཀློག་གནང་བ་མ་ཟད་དཔྱད་འདེམས་ཚོགས་ཆུང་གིས་རྣམ་གྲངས134འདེམ་སྒྲུག་གྲུབ་འབྲས་ཀྱི་ནང་དུ་ཚུད་པར་འོས་སྦྱོར་ངོ་སྤྲོད་གནང་བ་དང་། མཇུག་མཐར་རྣམ་གྲངས108དཔྱད་འདེམས་གྲུབ་འབྲས་ཀྱི་ཁོངས་སུ་ཚུད་ཡོད་པ་དང་། ཞིབ་དཔྱད་ཚོགས་ཆུང་དྲུག་གིས་རིག་ཚན་གྱི་ཚོ་ཆུང་གིས་འོས་སྦྱོར་གནང་བའི་འདེམས་སྒྲུག་གྲུབ་འབྲས་རྣམས་ལ་དཔྱད་འདེམས་བྱས་པའི་རྨང་གཞིའི་ཐོག་ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་ཞིབ་འཇུག་གི་ཇོ་མོ་གླང་མའི་བྱ་དགའ་ཨང་དང་པོ་དང་། ཨང་གཉིས་པ། ཨང་གསུམ་པ་བཅས་ཀྱི་བྱ་དགའ་དང་། དེ་བཞིན་གཞོན་ནུ་ཕུལ་བྱུང་གྲུབ་འབྲས་བཅས་ཀྱི་བྱ་དགའ་ཁྱོན་བསྡོམས་རྣམ་གྲངས57ཡོད་པ་རེད། དེ་དང་དུས་མཚུངས་སུ་དཔྱད་འདེམས་ཨུ་ཡོན་ཡོངས་ཀྱིས་འདེམས་ཤོག་འཕངས་ཏེ་“དམིགས་བསལ་བྱ་དགའ་ཐོབ་པའི་”ཀྱི་གྲུབ་འབྲས་དང་“གཟི་ལྡན་བྱ་དགའ་”འོས་མི་དང་། དམིགས་བསལ་གི་རིན་ཐང་ལྡན་པར་གཟེངས་བསྟོད་བྱས་པ་དང་། དམིགས་བསལ་གྱི་དོན་སྙིང་ཆེན་པོ་ལྡན་པའི་གྲུབ་འབྲས་མཐའ་དག་གིས་ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པའི་བྱ་གཞག་ཐད་ལ་མཛད་རྗེས་ཕུལ་བྱུང་འཇོག་མཁན་གྱི་མཁས་དབང་རྣམས་ཡོངས་སུ་མཚོན་ཡོད་པ་རེད།

ཉིན་བཞིའི་ཙམ་གྱི་རིང་ལ་དཔྱད་འདེམས་གནང་བ་བརྒྱུད་ནས། དཔྱད་འདེམས་ཚོགས་འདུའི་ཐོག་ཏུ་དམིགས་བསལ་བྱ་དགའ་གཅིག་དང་། གཟི་ལྡན་བྱ་དགའ་ཐོབ་མཁན་མི་དྲུག བྱ་དགའ་ཨང་དང་པོ་ཐོབ་མཁན་མི་དགུ། བྱ་དགའ་ཨང་གཉིས་པ་ཐོབ་མཁན་གྱི་རྣམ་གྲངས21། བྱ་དགའ་ཨང་གསུམ་པ་ཐོབ་མཁན་གྱི་རྣམ་གྲངས23། གཞོན་ནུའི་ཕུལ་བྱུང་བྱ་དགའ་ཐོབ་མཁན་གྱི་རྣམ་གྲངས4བཅས་ཡོད་པ་དང་། དེའི་ནང་དུ་རྒྱ་ཡིག་གི་ཞིབ་འཇུག་ཆེད་རྩོམ་དང་། བོད་ཡིག་གི་ཞིབ་འཇུག་ཆེད་རྩོམ། རྒྱ་ཡིག་གི་རིག་གཞུང་དཔྱད་རྩོམ། བོད་ཡིག་གི་རིག་གཞུང་དཔྱད་རྩོམ། དབྱིན་ཡིག་གི་ཞིབ་འཇུག་གྲུབ་འབྲས་དང་རྨང་གཞིའི་རྒྱུ་ཆའི་གྲུབ་འབྲས་བཅས་ཁྱོན་བསྡོམས་རིགས་ཆེན་པོ་དྲུག་ཡོད་པ་དང་། བྱ་དགའ་ཐོབ་པའི་བརྩམས་ཆོས་དང་མི་སྣའི་མིང་ཐོ་རྣམས་སྤྱི་བསྒྲགས་བྱེད་པའི་དུས་ཚོད་ལོངས་ཚར་རྗེས་དངོས་སུ་གཏན་འཁེལ་བྱས་ཏེ་སྤྱི་བསྒྲགས་གནང་རྒྱུ་ཡིན་པ་རེད།

ཤེས་རྟོགས་བྱུང་བར་གཞིགས་ན། ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་ཞིབ་འཇུག་ཇོ་མོ་གླང་མའི་བྱ་དགའ་ནི་ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་ཞིབ་འཇུག་ལྟེ་གནས་དང་ཀྲུང་གོའི་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་སྲུང་སྐྱོབ་དང་འཕེལ་རྒྱས་མཐུན་ཚོགས་གཉིས་ཀྱིས་ཐུན་མོང་ཐོག་གཙོ་བསྒྲུབས་གནང་བའི་བོད་རིག་པའི་ཁྱབ་ཁོངས་ཀྱི་རྒྱལ་ཁབ་རིམ་པའི་བྱ་དགའ་ཡོད་པའི་རྣམ་གྲངས་ཤིག་ཡིན་པ་དང་། བྱ་དགའ་འདི་སྤེལ་བའི་དམིགས་ཡུལ་གཙོ་བོ་ནི་སྤུས་ལེགས་འཐབ་ཇུས་ལག་བསྟར་བྱས་ཏེ་ཞིབ་འཇུག་གི་ཆུ་ཚད་མཐོ་རུ་གཏོང་བ་དང་། བོད་རིག་ལས་དོན་གོང་ནས་གོང་དུ་སྤེལ་བར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་རྒྱུ་དེ་ཡིན། བྱ་དགའ་ནི2005ལོར་བཙུགས་པ་ཡིན་ཞིང་། ལོ་བཞི་རེའི་ནང་དུ་ཐེངས་གཅིག་ལ་འདེམས་པ་ཡིན་པ་དང་། བྱ་དགའ་ཐོབ་པའི་དཔང་རྟགས་ནི་ཀྲུང་ཧྭ་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྒྱལ་རྟགས་དཔེ་རིས་བཀོད་རྒྱུ་ཡིན་པ་རེད།

སྔོན་མའི་སྐབས་གསུམ་གྱི་ཇོ་མོ་གླང་མའི་བྱ་དགའ་དཔྱད་འདེམས་ཁྲོད་དུ་《རྒྱ་བོད་ཤན་སྦྱར་ཚིག་མཛོད་》དང་། 《ཀྲུང་ཧྭའི་བཀའ་བསྟན།》（དཔེ་བསྡུར་མ།）（བོད་ཡིག་པར་མ།）《བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་གཡུ་ཕྲེང་》（རྒྱ་ཡིག་པར་མ།）《ཏཱ་ལའི་བླ་མའི་རྣམ་ཐར》སོགས་བོད་རིག་པའི་ཞིབ་འཇུག་གི་ཁྱབ་ཁོངས་སུ་འབུར་དུ་ཐོན་ཡོད་པའི་གྲུབ་འབྲས་རྣམས་ལ་བྱ་དགའ་ཆེན་པོ་ཐོབ་ཡོད་པ་རེད། ཡུས་ཏའོ་ཆོན་དང་ཝང་ཡའོ། དུང་དཀར་བློ་བཟང་འཕྲིན་ལས། རིན་ནའེ་ཆང་། རྡོ་རྗེ་ཚེ་བརྟན། ཆབ་སྤེལ་ཚེ་བརྟན་ཕུན་ཚོགས། ཧོང་རྨིན་ཤིན། མཁས་པ་མི་ཉག་མགོན་པོ། ཡ་ཧན་ཀྲང་སོགས་ཀྱིས་རང་རྒྱལ་གྱི་བོད་རིག་པའི་ལས་དོན་གོང་སྤེལ་ཐད་ནས་བླ་ན་མེད་པའི་གྲུབ་འབྲས་བཞག་ཡོད་པ་དང་། རྒྱལ་ཁབ་ཕྱི་ནང་ཀུན་ཏུ་སྐད་གྲགས་ཅུང་རྒྱས་ཡོད་པའི་ཁོང་རྣམས་ལ་གཟི་ལྡན་བྱ་དགའ་ཐོབ་ཡོད་པ་རེད། ཐེངས་འདིའི་ཇོ་མོ་གླང་མའི་དཔྱད་འདེམས་ཨུ་ཡོན་ལྷན་ཁང་ལ་ཨུ་ཡོན59ཡོད་པ་དང་། དེའི་ནང་དུ་ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་ཞིབ་འཇུག་ལྟེ་གནས་ཨུ་ཡོན་ལྷན་ཁང་གི་ཨུ་ཡོན་22དང་། པེ་ཅིང་ས་ཁུལ་གྱི་རིགས་གཅིག་ཆེད་མཁས་པ9། བོད་ལྗོངས་དང་སི་ཁྲོན། མཚོ་སྔོན། ཡུན་ནན། ཀན་སུའུ་བཅས་ཞིང་ཆེན་བཞིའི་བོད་ཁུལ་གྱི་རིགས་གཅིག་ཆེད་མཁས་པ28ཡོད་པ་རྣམས་ཀྱིས་འཐུས་ཚབ་རང་བཞིན་དང་དབང་གྲགས་རང་བཞིན་གང་ལེགས་མཚོན་ཡོད་དོ།།