༡༩༨༢ལོར་པེ་ཅིན་གནའ་རྫས་རྟོག་ཞིབ་མཁས་པས་བྲག་འགོ་རྫོང་མཁའ་གཉའ་ཤང་རྫིག་ར་བྱ་འཁོར་བྲག་དུང་དུ་ལོ་ངོ་ཁྲི་ལྔ་སྔོན་གྱི་གནའ་བོའི་མིའི་རིགས་ཀྱི་མགོ་རུས་རྙེད་པ།(ད་ལྟ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་ཉར་ཚགས་བྱས་ཡོད།)
༡༩༨༣ལོའི་ཟླ༧པའི་ནང་།ཀྲུང་གོའི་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་ཚན་རིག་ཞིབ་དཔྱད་ཚོ་ཆུང་གིས་བྲག་འགོ་རྫོང་ནང་ཁུལ་གྱི་མཁར་གཉའ་ཤང་གི་རྫིག་ར་བྱ་འཁོར་ཀྱི་བྲག་དུང་ཞིག་ཏུ་ལོ་ངོ་ཁྲི་ལྔ་སྔོན་གྱི་མིའི་རིགས་མགོ་རུས་ཀྱི་འགྱུར་རྡོ་དང་ཆ་ཚང་བའི་གུང་ལུང་གི་འགྱུར་རྡོ་རྙེད་བྱུང་བས།གནའ་རྫས་རྟོག་ཞིབ་ཁག་དུ་ཙི་ཡང་མི་དང་ཁྲོན་ནུབ་མི།བྲག་འགོ་མི་བཅས་སི་ཁྲོན་གནའ་མི་རིགས་གསུམ་དུ་རྩིས་གྱིན་ཡོད།བྲག་འགོ་རྫོང་དམངས་སྲིད་ཅུས་ཀྱི་ལས་བྱེད་འཕྲིན་ལས་ལགས་ཀྱིས་བཤད་རྒྱུར།སྐབས་དེར་མཁར་གཉའ་ནགས་ཚུགས་སུ་ཞོར་ལས་བྱེད་གྱིན་ཡོད་པས།ཀྲུང་གོའི་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་ཚན་རིག་ཞིབ་དཔྱད་ཚོ་ཆུང་གི་མི་སྣས་ཁོང་དང་ལས་གྲོགས་མང་པོ་གླ་ནས་རྐོ་འདོན་བྱས་རོགས་བྱས་པ།ཁོང་རང་གིས་བཤད་རྒྱུར་བྲག་དུང་ནང་ཆེས་གྲང་བ།དུང་ནང་དུ་འཁྱགས་པའི་ཀ་བ་ཆེན་པོ་ཞིག་ཡོད།གུང་ལུང་གི་འགྱུར་རྡོ་ཚུལ་ལངས་སྡོད་པ་ཞིག་དང་མགོ་མཁར་གཉའ་ཤང་དུ་འཁོར་ཡོད་ལ་མཇུག་བྲག་འགོ་རྫོང་ཕྱོགས་སུ་འཁོར་ཡོད།རིང་ཚད་སྨི་གསུམ་བཞི་ཙམ་ཡོད།རྗེས་མར་ཀྲུང་གོའི་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་ཚན་རིག་ཞིབ་དཔྱད་ཚོ་ཆུང་གི་མི་སྣས་མུ་མཐུད་ནས་ཞིབ་དཔྱད་བྱ་བསམ་ཡང་།བྲག་དུང་དུ་སྨི༡༠ཙམ་སོང་རྗེས་གློག་སྒྲོན་ཚང་མ་རྒྱུན་ལྡན་དུ་སྤྱོད་མི་ཐུབ་ལ་གློག་སྙིགས་གསར་པ་ཡིན་རུང་སྤྱོད་མི་ཐུབ་པས་དེའི་དུས་ཀྱི་ཆ་རྐྱེན་ལ་རྟེན་ན་ལས་ཀ་མཚམས་མི་འཇོག་ཁ་མེད་བྱུང་།ཀྲུང་གོའི་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་ཚན་རིག་ཞིབ་དཔྱད་ཚོ་ཆུང་གིས་འགྱུར་རྡོ་དེ་ལྕགས་སྒམ་ཅིག་ཏུ་བཅུག་ནས་ཁྱེར་སོང་།དེས་ན་ལོ་ངོ་ཁྲི་ལྔ་སྔོན་དུ་མིའི་རིགས་ཀྱིས་བྲག་འགོ་ས་ཆ་འདི་ན་འགུལ་སྤྱོད་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པ་ངེས།དེ་ལས་ཤིས་ཆུ་ཆུ་རྒྱུད་ལས་ཐོན་པའི་རྡོ་ཡི་རོ་སྒམ་ལས་ལོ་ངོ་སྟོང་ཕྲག་དུ་མ་སྔོན་གྱི་བྲག་འགོ་ས་ཆ་ཡི་འཕེལ་རྒྱས་མངོན་ཡོད།མ་མཐའ་ཡང་བྲག་འགོ་ཡི་ལོ་རྒྱུས་ནི་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་དང་ཁམས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ལ་དཔྱད་གཞི་གསར་པ་ཞིག་འདོན་བྱུང་།
ལོ་རྒྱུས་ནས་ད་བར་དུ་བྲག་འགོ་ས་ཁུལ་ནི་མི་རིགས་འགྲོ་འོང་དང་འདུས་སྡོད་ཤིན་ཏུ་མང་བའི་ལམ་བརྒྱུད་མི་རིགས་(走廊民族)ཤིག་རེད།ད་ལྟ་འདི་རུ་འཚོ་བའི་མི་དམངས་རྣམས་ཀྱིས་བཤད་པའི་སྐད་ཀྱང་མི་འདྲ་བ།གཅིག ཟླ་ཆུའི་ཆུ་རྒྱུད་ཀྱི་ཏྲེ་ཧོར་ལ་སོགས་ཀྱི་སྐད་དཀར་མཛེས་དང་སྡེ་དགེ་བ་ཡི་སྐད་དང་ཅུང་འདྲ་བ།ཕལ་ཆེ་ཞིང་པ་ཡིན་པ།གཉིས།ཉི་ཆུའི་ཆུ་རྒྱུད་ཀྱི་ཉི་པ།མཁར་གཉའ་ལ་སོགས་ཀྱི་སྐད་ཆ་གསེར་རྟ་ཡི་རོང་ཁུལ་གསེར་པ་སོགས་ཀྱི་སྐད་དང་ཅུང་འདྲ་བ།ཕལ་ཆེ་ཞིང་པ་ཡིན་པ།གསུམ།ཤིས་ཆུ་འགོ་མར་བྲག་འགོ་དང་ཐག་ཉེ་བའི་གྲོང་སྡེ་ཡི་སྐད་གོང་གི་གཉིས་དང་དབྱེ་བ་ཅུང་ཟད་ཡོད་པ།གཙོ་བོ་ཞིང་པ་ཡིན།བཞི།གཙང་དང་ལོ་ཁོག་མའི་སྐད་ནི་འབྲོག་སྐད་ཡིན་ལ་སྤྱིར་བཏང་འབྲོག་པའི་ས་ཁུལ་སྐད་དང་ཕལ་ཆེ་གཅིག་མཚུངས་ཡིན་པ།ཕལ་ཆེ་བ་འབྲོག་པ་ཡིན་པ།ལྔ།བྲག་འགོ་ནང་ཁོངས་ཀྱི་ཤིས་ཆུ་སྨད་རྒྱུད་ཀྱི་སྐད་ནི་ད་ལྟའི་མཁས་པ་རྣམས་ཀྱིས་ཟེར་བའི་མི་ཉག་སྐད“尔龚语”ཡིན།ས་གནས་དེ་ཡི་མི་འགས་དེ་ལ་མི་ཉག་སྐད་ཟེར་བ་དང་།འགས་དེ་ལ་མ་སྐད་དང་ང་ཚོས་ད་ལྟ་བརྗོད་བཞིན་པའི་སྐད་དེ་བོད་སྐད་ལ་བུ་སྐད་ཟེར་བ།སྐད་འདི་རྟའུ་སྐད་དང་ཕལ་ཆེ་གཅིག་མཚུངས་ཡིན།ཐ་སྙད་མང་པོ་རྒྱལ་རོང་སོགས་ས་ཆ་མང་པོའི་སྐད་དང་གཅིག་མཚུངས་ཡིན།
ལོ་རབས༨༠ནས་ད་བར་དུ།རྒྱལ་ཕྱི་ནང་གི་མཁས་པ་མང་པོས་ཁམས་བྲག་འགོའི་རྡོ་སྒམ་རིག་གནས་ལ་ཞིབ་འཇུག་བརྟག་དཔྱད་བྱས་ཡོད་ཀྱང་།ཕལ་ཆེ་བའི་མཁས་པ་ནི་ས་ཁུལ་དང་མི་རིགས་བརྒལ་བའི་ཞིབ་འཇུག་པ་ཡིན་པས།སྤྱིར་བྲག་འགོ་ཡི་ས་ཕྱོགས་སོ་སོ་ནས་ཐོན་པའི་རྡོ་ཡི་རོ་སྒམ་དང་ནང་གི་ཅ་དངོས་ལ་རྒྱུ་སྤུས་སོགས་ཀྱི་ཕྱོགས་ནས་ལོ་ངོ་ཁ་གྲངས་རགས་ཙམ་ཏུ་གཏན་ཁེལ་བྱེད་པ་ལས།མི་རིགས་འདུས་སྡོད་རིག་གནས་དང་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་རིག་གནས་སོགས་ཀྱི་ཞིབ་འཇུག་གྲུབ་འབྲས་ཕལ་ཆེ་སྟོང་ཆ་ཡིན།རྒྱུ་མཚན་ནི་མཁས་པ་འདི་ཚོས་ཕལ་ཆེ་བར་རང་གི་མི་རིགས་ཀྱི་འཕེལ་རྒྱས་ཡང་ན་གནའ་བོའི་ཡ་རབས་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་འཕེལ་འགྲིབ་ལ་གཞི་ནས་བརྟག་དཔྱད་གཏོང་ཐུབ་པ་ཉུང་།གཅིག ད་བར་དུ་བྲག་འགོའི་རྡོ་ཡི་རོ་སྒམ་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་མཁན་མང་ཆེ་བ་བོད་སྐད་ཡིག་མི་ཤེས་ལ་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ལ་ཡང་རྒྱུས་མི་ཆེ་བའི་ཞིབ་འཇུག་པ་ཤ་སྟག་ཡིན་པ།གཉིས།རང་རྒྱལ་གྱི་གཙོ་བོའི་འཁོར་ཕྱོགས(主流)རྒྱའི་རིག་གནས་ཡིན་པས།མཁས་པ་མང་པོས་རྒྱ་ཡི་ལོ་རྒྱུས་ལ་གཞི་བཟུང་སྒོ་ནས་བྲག་འགོའི་རྡོ་ཡི་རོ་སྒམ་རིག་གནས་ལ་བརྟག་དཔྱད་བྱས་པས་བསམ་བློའི་ཕྱོགས་ཀྱི་བཀག་སྡོམ་ཅུང་ཙམ་ཡོད་པ།གསུམ།བོད་ཀྱི་མཁས་པ་མང་པོ་ཞིག་གདན་འདྲེན་ཞུ་མ་ཐུབ་ལ་དེ་ལས་གཙོ་བོ་ཞིག་ནི་བོད་ཀྱི་མཁས་པ་ནང་དུ་གནའ་རྫས་རྟོག་ཞིབ་ཀྱི་རིག་ཚན་མཁས་པ་ཉུང་བ།དེས་ན་བྲག་འགོའི་རྡོ་སྒམ་རིག་གནས་ཀྱི་ཞིབ་འཇུག་བྱ་བ་འདི་ད་བར་དུ་འགོ་བརྩམས་ཡོད་པ་ཙམ་ཡིན།
ཆ་ཚང་མིན་པའི་རྩིས་གྲངས་ཤིག་རྒྱག་ན།བྲག་འགོ་རྫོང་ནང་ཁོངས་གཤིས་ཆུ་ཆུ་རྒྱུད་ཀྱི་ས་གཤོང་ན་རྡོ་ཡི་དུར་སྒམ་ལྔ་བཅུ་ལྷག་ལས་ཡོད་པའི་དུར་ཁྲོད་ཁག་༡༣ཙམ་ཡོད་ལ།དཔྱད་ཞིབ་ལྟར་ན་འདི་རྣམས་ནི་ལོ་ངོ༣༠༠༠ལྷག་གི་སྔོན(商周•汉代)གྱི་ལོ་ངོ་སྟོང་རིང་གི་གནའ་བོའི་ཧོར་པ་མི་ཡི་དུར་ཁྲོད་ཡིན།གཤམ་ནས་བྲག་འགོའི་རྡོ་ཡི་རོ་སྒམ་གྱི་གནས་ཚུལ་རགས་བརྗོད་ཙམ་སྟེ།