དེང་གི་ཁ་ཟས་ཀྱི་གནས་བབ།
    དེར་མ་ཟད་དུག་ལ་སྨན་ཡོད་མོད། ཤ་སོགས་ཁ་ཟས་འདི་དག་གི་ནང་དུ་སྲིན་འགོག་རྫས་སྨན་མང་པོ་བླུགས་ཡོད་པ་མིའི་ཁོང་དུ་སོང་ནས་དེ་དག་གིས་སྨན་དྲེད་དུ་གྱུར་ནས་སྨན་གྱི་ནུས་པའང་འགོག་པས་ནད་ལ་སྨན་ཇི་ལྟར་བཏང་ཡང་སྨན་གྱི་ནུས་པ་ཐོན་མི་ཐུབ་པས་བཅོས་རྒྱུ་མེད་པའི་ནད་དུ་འགྱུར། སྔོ་ཚོད་དང་ཤིང་འབྲས་སོགས་རྫས་འགྱུར་ཀྱིས་བསྐྱེད་པས་ཕྱི་ནས་བལྟས་ན་མདོག་ལེགས་ཤིང་བོངས་ཆེ་ལ་ཤིན་ཏུ་མཛེས་པ་ཡིན་ཡང་དོན་ལ་ཟས་བཅུད་མེད་ཅིང་དུག་དང་བཅས་པ་ཡིན། ཚོང་ཁྲོམ་ཕལ་བ་ནས་ཐོན་པའི་ཚོང་རྫས་འབོར་ཆེན་ཞིག་ཧ་ཅང་ཐལ་ཆེས་པའི་སྒོ་ནས་རྫུན་བཟོ་བྱེད་ཀྱིན་འདུག་སྟེ། དཔེར་ན་ཕག་གི་ཚིལ་ཞག་འབོར་ཆེན་ཞིག་ཕག་ཚིལ་དངོས་བཞུས་པ་མ་ཡིན་པར་བཤས་ཁང་གི་གད་སྙིགས་སུ་བོར་བའི་ཕག་གི་ལུས་ཀྱི་སྙིགས་རོ་རྣམས་བསྐོལ་ནས་བཟོས་པ་དང་། ཁྲོམ་གྱི་ཟས་ཁང་ཆུང་ངུ་དག་གིས་ཁ་ཟས་ཀྱི་ལྷག་སྙིགས་མང་པོ་ཟོམ་དུ་བླུགས་པ་བསྐོལ་ནས་དེའི་ཁར་ཆགས་པའི་སྣུམ་གྱིས་ཚོད་མ་རྔོད་པར་བྱེད་པ་སོགས་ཤིན་ཏུ་ཡ་ང་བའི་བྱ་བ་དག་བྱེད་དེ། འདི་རྣམས་གསར་འགོད་པ་དག་གིས་ཐེངས་མང་པོར་རྫུན་རྐུབ་བརྟོལ་བས་མི་ཕལ་ཆེ་བས་ཤེས་པར་ཟད་ལ། ཆུ་གནས་ཀྱི་སྲོག་ཆགས་རྣམས་ཀྱང་དེང་སང་ཕལ་ཆེར་མིས་གསོས་པ་ཡིན་ཞིང་། དེ་ཡང་མི་གཙང་བའི་རྫས་སྣ་ཚོགས་ཀྱིས་གསོ་བར་བྱེད། དེས་ན་ཆུ་གནས་འདི་དག་བཟའ་བ་ནི་དལ་བུར་རང་གིས་རང་ཉིད་གསོད་པའི་སྦྱོར་བ་བྱེད་པ་ཡིན་ཞེས་ཟེར་རོ། །
    བོད་རྣམས་ཀྱིས་རི་བོང་ཅལ་འདྲོགས་མི་བྱེད་པར་བསམ་བློ་ཞིབ་ཏུ་ཐོངས་དང་། དེང་སང་གཞན་པ་མང་པོ་ཞིག་གི་འཕྲོད་བསྟེན་དང་གཙང་སྦྲ་ཐམས་ཅད་ཕྱི་རོལ་གྱི་རྣམ་པ་ཙམ་ལས་ཅི་ཡང་མི་འདུག རང་རེའི་ཕ་མེས་གོང་མའི་གནས་སྐབས་ཀྱི་གཙང་སྦྲ་དེ་དོན་གྱི་གཙང་སྦྲ་དངོས་དེ་རེད་འདུག ཕྱི་ཚུལ་གྱི་གཙང་སྦྲ་དེ་ཇེ་ལེགས་སུ་བཏང་ན་བོད་ཀྱི་གཙང་སྦྲ་དེ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་ཞིག་ཡིན་འདུག་པས་གོ་བ་མ་འཛོལ་བ་གལ་ཆེའོ། །དུས་ཡུན་རིང་མོ་ཞིག་ནས་བཟུང་མི་རྣམས་ཀྱིས་ཤོག་སྒོར་ཁོ་ན་མ་གཏོགས་གཞན་མི་ལུགས་ཀྱི་ཁྲེལ་གཞུང་དང་ལྷ་ལུགས་ཀྱི་རྒྱུ་འབྲས་སོགས་ཡ་རབས་ཀྱི་བསམ་སྤྱོད་ཐམས་ཅད་ལ་མཐོང་ཆུང་གིས་རྡོག་བརྫི་བྱས་བྱས་པའི་མཇུག་འབྲས་ལ་ད་ལྟ་ཟས་གཙང་མ་ཁམ་གཅིག་བཟའ་འདོད་ཀྱང་མི་རྙེད་པའི་དུས་འདི་ལྟ་བུ་ལ་ཐུག་པ་ཡིན། དཔེར་ན་བྱ་གཅིག་གི་རང་བཞིན་གྱི་ཚེ་ཚད་ལོ་བདུན་ཡིན། འོན་ཀྱང་ད་ལྟ་བྱ་ཕྲུག་སྐྱེས་མ་ཐག་པ་ནས་བྱ་གསོ་ར་བར་བཅུག་སྟེ། རྫས་འགྱུར་གྱི་སྐུལ་རྒྱུ་འབའ་ཞིག་བཟའ་བཅུག་སྟེ་ཉིན་བཞི་བཅུའམ་ཉི་ཤུ་ཙམ་གྱིས་བཙོང་ཆོག་པ་བྱས། དེ་ཐམས་ཅད་ཀྱང་སྨྱོན་པ་ལྟ་བུའི་མི་འགའ་རེའི་ཁེ་ཕན་ཆུང་ངུ་ཙམ་གྱི་ཕྱིར་ཡིན་པ་བཞིན་ནོ། །དེ་ལྟར་རྩི་ཤིང་ལོ་ཏོག་ཐམས་ཅད་ཀྱི་བཅུད་རྣམས་ལོ་རེ་ལས་ལོ་རེར་ཇེ་རྒུད་དུ་བཏང་། མི་རྣམས་ལ་ནད་སྣ་ཚོགས་པ་ལྡང་བའི་རྒྱུ་བསྐྲུན། དེང་སང་ཚན་རིག་ལག་རྩལ་ལ་བརྟེན་ན་ཕྱིའི་དངོས་རྫས་ཀྱི་འཚོ་བ་ཇེ་བཟང་དུ་འགྲོ་བ་ལྟ་བུར་སྣང་ཡང་། མི་རྣམས་ཀྱི་ལུས་ཁམས་དང་སེམས་ཁམས་དང་ཀུན་སྤྱོད་ཐམས་ཅད་ཇེ་བས་ཇེ་རྒུད་དུ་འགྲོ་ཞིང་། ཕྱི་རོལ་གྱི་དགྲ་དང་མཚོན་ཆ་སྣ་ཚོགས་པ་ལྟ་ཅི། ཐ་ན་ཁ་ཟས་ཡན་ཆད་ཀྱིས་ལུས་དང་སྲོག་ལ་ཡང་ཡང་རྒོལ་བར་བྱེད་པ་ཤིན་ཏུ་འཇིགས་པའི་གནས་ཡིན་ནོ། །
    བོད་ཀྱི་ཁ་ཟས་སྐོར་ཀྱི་རིན་ཐང་བཤད་པ།
    དེས་ན་དེང་སང་འཛམ་བུ་གླིང་གི་བཟའ་བཏུང་ཡོད་དོ་ཅོག་ལས་ཆེས་གཙང་གྲས་དེ་རང་རེ་བོད་ཀྱི་ཟ་མ་འདི་དག་རེད་འདུག་སྟེ། དེ་ཡང་ཤ་ཁྲག་གི་བཟའ་བཏུང་རྣམས་ལ་ནི་འབག་བཙོག་ཆེན་པོ་མེད་ལ། བཤད་རྒྱུད་ལེའུ་བཅུ་དྲུག་པ་ནས་གསུངས་པ་བཞིན་སྐབས་འགར་ལུས་ཀྱི་ནད་འགའ་རེ་ལ་ཕན་པའང་ཅུང་ཟད་རེ་ཡོད་ཀྱང་རང་གི་ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱིས་མིའི་ལུས་ལ་གནོད་པ་ཅན་ཡིན་ནོ། །དེ་མིན་བོད་ཀྱི་ས་ཆ་ནས་སྐྱེས་པའི་ནས་དང་། གྲོ་དང་། སྲན་མ་དང་། མ་རྨོས་ལོ་ཏོག་གམ་ཨ་ཤོམ་（玉米）དང་། འབྲས་རྩིང་སོགས་འབྲུའི་རིགས་རྣམས་ནི་རོ་བཅུད་བཟང་ཞིང་འབག་བཙོག་མེད་པས་ཤིན་ཏུ་ལེགས། དེ་བཞིན་དུ་གྲོ་ཤུན་དང་བཅས་པ་བཏགས་པའི་བོད་རྗེན་ནི་རྗེན་དཀར་རམ་བཙགས་རྗེན་ལས་བཟང་ཞིང་། ནས་རྗེན་པའམ་གསོན་པོར་བཏགས་པའི་ནས་རྗེན་དང་ནས་ཅུང་ཟད་བརྔོས་ནས་བཏགས་པའི་རྩམ་པ་ནི་འབྲས་དཀར་ལས་བཟང་བ་ཡིན་པས་རྒྱུན་དུ་ཟོས་ན་ཕན་པ་ཆེ། ལི་（梨）དང་ཀུ་ཤུ་ལ་སོགས་པའི་ཤིང་འབྲས་རྣམས་དང་། ཚོད་དཀར་（白菜）ཆེ་ཆུང་དང་། གླང་རྔ་（莴笋）དང་། ཚོད་མ་མེ་ཏོག་དཀར་པོ་（白菜花）དང་། ཚོད་སྣག་དང་། ལྡུམ་སྒོང་（西红柿）དང་། ཞོག་ཁོག་དང་། ལ་ཕུག་དཀར་དམར་དང་། ཀུ་བའི་（瓜）རིགས་ལ་སོགས་པའི་ཚོད་མ་བོད་ཡུལ་ལས་ཐོན་པ་རྣམས་ནི་རྫས་འགྱུར་གྱི་ལུད་དང་ཞིང་སྨན་གྱི་འབག་པ་ཆེར་མེད་པར་གཙང་མ་ཡིན་པས་འབྲུ་རིགས་དང་ཚོད་མ་འདི་རྣམས་བོད་ཡུལ་གྱིས་རང་གི་འབྲུ་ཞིང་དང་ཚོད་ཞིང་དུ་བཏབ་སྟེ། ཟོག་དང་ར་ལུག་དང་རྟ་སོགས་ཀྱི་ལུད་ཀྱིས་བསྐྱེད་ན་ཤིན་ཏུ་བཟང་བས་དེ་ལྟར་བྱེད་པ་གལ་ཆེ་སྟེ། གཞན་དུ་རྫས་འགྱུར་གྱི་ལུད་ཀྱིས་ས་ཞིང་ཡང་ཉམས་པར་བྱེད་པས་འདེབས་མི་རུང་ཞིང་། ཞིང་སྨན་ཡང་འདེབས་མི་རུང་བར་གོང་དུ་བཤད་པ་ལྟ་བུ་ཡིན། ས་གཞན་ནས་འོང་བའི་ཟས་དང་ཚོད་མ་སོགས་ལས་རང་ཡུལ་གྱི་ས་ཞིང་ལས་སྐྱེས་པ་ཉིད་བཟང་བ་ཡིན་པར་གོང་བཤད་ལྟར་ལགས་པས་ཅིས་ཀྱང་ལག་ལེན་ལ་འདེབས་དགོས་སོ། །
    མཇུག་བསྡུ་བ།
    ལར་དེང་སང་གི་བྱ་བ་གང་ཡིན་ཡང་ཕར་བལྟ་སར་ཕྱི་ཚུལ་ལེགས་པ་དང་ཐོན་ཚད་མང་བ་ལྟ་བུ་ཡིན་ཡང་། དོན་ལ་ཐམས་ཅད་ཀྱི་རྒྱབ་ན་གཞན་གྱིས་ཤེས་སུ་མི་རུང་བའི་གཏམ་རྒྱུད་སྐྱི་གཡའ་བ་རེ་དང་། སྣོད་དང་བཅུད། གནས་སྐབས་དང་གཏན་བཅས་པ་བརླག་པའི་རྗེས་འབྲས་ཡིད་མུག་པ་རེ་འདུག་པས་ཡིད་རྟོན་ཕེར་བ་ནི་ཤིན་ཏུ་དཀོན་པས་གཟབ་པར་བྱ་དགོས་སོ། །དེ་བས་ན་ལོ་ཏོག་སྨིན་ཚུལ་འདི་རང་བྱུང་ཁམས་ཀྱི་རྒྱུ་རྐྱེན་རྟེན་འབྲེལ་དང་མཐུན་པར་བྱེད་དགོས་པ་ཡིན། དེ་ལྟར་བྱས་ཚེ་ཕྱི་ཚུལ་མཛེས་པ་དང་བོངས་ཆེན་པོ་མེད་དུ་ཆུག་ཀྱང་ཟས་བཅུད་བཟང་ཞིང་ལུས་ལ་གནོད་པ་མེད་པས་བདེ་ཐང་གི་ཁ་ཟས་སུ་འགྱུར་བ་ཡིན་ལ། ཁ་ཟས་འདི་རྣམས་ནི་འབག་བཙོག་མེད་པའི་ཁོར་ཡུག་ལས་འབྱུང་དགོས་པ་ཡིན་པས་ཁོར་ཡུག་གཏོར་བརླག་དང་བཙོག་པར་བྱས་ན་མིའང་བདེ་བར་གནས་ཐབས་མེད་པས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ལེགས་པོ་བྱ་བ་ནི་མི་རབས་ནས་མི་རབས་བར་གྱི་དོན་ཤིན་ཏུ་ཆེན་པོ་ཡིན་པ་ཤེས་པར་བྱས་ཏེ་འབད་དགོས་སོ། །འོན་ཀྱང་འཛམ་གླིང་གི་གནས་ཀྱི་དྭངས་རྩེ་ཡུལ་གྱི་ཕུན་ཚོགས་ཉམས་པ་མེད་པ་གངས་ཅན་གྱི་ལྗོངས་སུ་འཚོ་ཞིང་། འབག་བཙོག་དང་བྲལ་བའི་རང་བྱུང་ཁམས་ལས་འོང་བའི་མཁའ་དབུགས་གཙང་མ་འཐུང་སྟེ། གཡོ་སྒྱུ་དང་ངན་སྤྱོད་སྤངས་པའི་ངང་རྒྱུད་བཟང་པོས་བདེ་བར་འཚོ་བ་ནི་འདས་པའི་ལོ་རྒྱུས་ཡིན་ནོ། །འདིར་སྨྲས་པ་འདི་དག་ནི་དེང་རབས་ཀྱི་ཆེས་གསར་བའི་ཟས་བཅུད་རིག་པའི་མཁས་པ་དག་གི་གཏམ་ལ་གཞི་བྱས་ནས་བྲིས་པ་ཡིན་ཡང་། རང་རེ་བོད་ཀྱི་ཡུལ་ནི་ས་མཐོ་ཞིང་གྲང་ངར་ཆེ་བ་ཡིན་པས་དུག་དང་བྲལ་བའི་ཟས་བསྟེན་པ་ལ་དམིགས་བསལ་གྱི་བླང་དོར་ཅི་དགོས་ཆེད་ལས་ཀྱི་མཁས་པ་དག་གིས་ཞིབ་འཇུག་དང་མཛུབ་སྟོན་གནང་དགོས་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད།