རྒྱན་རིས་ཞེས་པ་ནི་སྒྱུ་རྩལ་པས་སྒྱུ་རྩལ་གསར་རྩོམ་དང་བཟོ་སྣོན་ལ་བརྟེན་ནས་གྲུབ་པའི་སྒྱུ་རྩལ་སྣང་བརྙན་ལ་ཟེར་ཞིང་། དེ་ལས་དུས་སྐབས་ཤིག་གི་ཤེས་རིག་གི་ཆུ་ཚད་དང་མི་རྣམས་ཀྱི་འདུ་ཤེས་འཛིན་སྟངས་མཚོན་ཡོད། བོད་ཀྱི་མཁས་པ་རྣམས་ཀྱིས་བོད་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་རྒྱན་རིས་དེ་འབྱུང་ཁུངས་གཞིར་བཟུང་ནས་རིགས་གསུམ་དུ་དབྱེ་ཡོད་པ་སྟེ། གཅིག་ནི་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་ནང་དོན་ལྡན་པའི་རྒྱན་རིས་ཏེ། དཔེར་ན་དཔལ་བེའུ་དང་། མེ་ཏོག་པདྨ། རྡོ་རྗེ། ཆོས་འཁོར་སོགས་ལྟ་བུ་རེད། འདི་དག་ནི་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་བོད་དུ་དར་བ་དང་བསྟུན་ནས་དར་བ་ཡིན། དཔེར་ན་ཆོས་འཁོར་ནི་མ་གཞི་གནའ་སྔ་མོའི་རྒྱ་གར་གྱི་རི་མོ་ཞིག་ཡིན་མོད། སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་རྒྱ་གར་དུ་དར་བའི་རྗེས་སུ་དེ་ཉིད་སངས་རྒྱས་སམ་སངས་རྒྱས་ཀྱིས་གསུངས་པའི་ཆོས་ཀྱི་མཚོན་བྱེད་དུ་གྱུར་པ་རེད། བོད་ཀྱི་གདོད་མའི་ཆོས་ལུགས་ཏེ་བོན་བསྟན་གྱིས་ཀྱང་བོད་ཀྱི་རྒྱན་རིས་ལ་ཤུགས་རྐྱེན་ངེས་ཅན་ཐེབས་ཡོད་མོད། ཕྱིས་སུ་བོན་གྱིས་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་ནང་དོན་མང་པོ་སྡུད་ལེན་བྱས་པས། གཡུང་དྲུང་ལྟ་བུ་འཁོར་ཕྱོགས་མི་འདྲ་བའི་རྐྱེན་གྱིས་བན་བོན་གང་གི་ཡིན་པ་ངོས་འཛིན་སླ་བ་མ་གཏོགས། རྒྱས་རིས་མང་པོ་ཞིག་དོན་དམ་ཆོས་ལུགས་དེ་གཉིས་གང་ལ་གཏོགས་པ་དབྱེ་བ་འབྱེད་དཀའ་བར་གྱུར་ཡོད། གཉིས་ནི་རྩི་ཤིང་སོགས་རྒྱན་རིས་སུ་བཀོད་པ་སྟེ་བོད་ཀྱི་བཟོ་བོ་མཁས་པ་རྣམས་ཀྱིས་ཕྱི་ནས་ཡོང་བའི་ཡོ་བྱད་དང་དར་གོས་ཐོག་གི་རི་མོར་དཔེ་བལྟས་ནས་རྒྱན་རིས་དེ་རིགས་མང་དུ་བཀོད་ཡོད། གསུམ་ནི་བཀྲ་ཤིས་པའི་དོན་མཚོན་པའི་རྒྱན་རིས་རེ་དཔེར་ན་ཚེ་རིང་བའི་དོན་མཚོན་པའི་རྒྱ་ཡིག寿སོགས་ལྟ་བུ་རེད། རྒྱན་རིས་དེ་དག་ལ་རྒྱའི་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་ཁྱད་གཤིས་མངོན་པར་གསལ་བ་ལྡན་ཞིང་དེ་ལས་སྐྱེ་བོ་རྣམས་ཀྱིས་ཚེ་རིང་ནད་མེད་ཡོང་བའི་སྨོན་འདུན་བྱེ་བྲག་པ་མཚོན་ཡོད་མོད། བོད་དུ་དར་རྗེས་དེ་སྔོན་གྱི་ནང་དོན་ཤོར་ཏེ་བཀྲ་ཤིས་པའི་དོན་ཙམ་མཚོན་པའི་རྒྱན་རིས་སུ་གྱུར་པ་རེད།
         སྲོག་ཆགས་ཀྱི་གཟུགས་བཀོད་པའི་རྒྱན་རིས།
  ཡོ་བྱད་ཀྱི་རྒྱན་རིས་སུ་སྲོག་ཆགས་ཀྱི་གཟུགས་འགོད་པ་དེ་བོད་ལྗོངས་སུ་ཧ་ཅང་དར་ཆེ་ཞིང་། དེའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱང་མི་ལོ་༣༥༠༠ནས་༣༧༥༠སྔོན་དུ་བསྙེགས་ཆོག  ལྷ་སའི་ཆུ་གོང་གནའ་ཤུལ་ནི་བོད་ཀྱི་རྡོ་ཆས་གསར་བའི་དུས་ཀྱི་གནའ་ཤུལ་སྐད་གྲགས་ཆེ་ཤོས་ཤིག་ཡིན་། དེ་ལས་བྱུང་བའི་འཇིམ་པ་ལས་བཟོས་པའི་སྤྲེའུའི་འདྲ་གཟུགས་དང་། སྣོན་ཁེབས་ཐོག་གི་བྱའི་མགོ་བརྙན་ནི་བོད་ཀྱི་གནའ་སྔ་མོའི་དུས་ཀྱི་སྲོག་ཆགས་ཀྱི་རྒྱན་རིས་ཀྱི་ཚབ་མཚོན་ལྟ་བུ་རེད། དེ་མིན་བོད་ལྗོངས་སུ་ད་དུང་ལི་ཡིས་བཟོས་པའི་སྤྲེའུའི་སྲུང་འཁོར་བྱུང་མྱོང་བ་དེའི་ལོ་དུས་གསལ་པོར་མི་རྟོགས་ཀྱང་གང་ལྟར་དེ་ལས་སྤྲེའུ་ཡིག་གཟུགས་རིས་རྒྱན་རིས་སུ་འགོད་པའི་ལོ་རྒྱུས་ཤིན་ཏུ་རིང་བ་རྟོགས་ཐུབ། དེ་ནི་བོད་རིགས་ཀྱིས་རང་ཉིད་སྤྲེའུ་དང་བྲག་སྲིན་མོ་ལས་ཆད་པར་འདོད་པའི་ངག་རྒྱུན་དང་འབྲེལ་བ་ལྡན་ཡང་སྲིད། བོད་ཀྱིས་རྒྱན་རིས་སུ་འགོད་པར་དགའ་བའི་སྲོག་ཆགས་གཞན་ཡང་མང་ཞིང་། སྣོད་ཁེབས་ཐོག་གི་བྱ་མགོ་གསོན་ཉམས་ལྡན་པ་དེ་ལས་ཀྱང་གནའ་བོའི་ཆུ་གོང་གི་མིའི་བྱང་ཆུབ་པའི་རྒྱན་རིས་ལག་རྩལ་ཉམས་སུ་མྱོང་ཐུབ། ལོ་རྒྱུས་དེབ་ཐེར་དུ་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོས་བུམ་པ་བཅུ་གཏེར་དུ་སྦས་པ་ལས་གསུམ་གྱི་མཆུ་ནི་རྔ་མོང་གི་མགོའི་དབྱིབས་ཅན་དང་། བདུན་ནི་ངང་པའི་མགོའི་དབྱིབས་ཅན་ཡིནཞེས་བཀོད་པ་དང་། ༡༦༤༥ལོར་རྒྱལ་དབང་ལྔ་པ་ཆེན་མོས་ཀྱང་ལྷ་སའི་གཙུག་ལག་ཁང་གི་རྟ་མགོའི་དབྱིབས་ཅན་གྱི་དངུལ་བུམ་གྱི་སྐོར་གསུངས་མྱོང་ཞིང་དེ་ནི་རྗེ་ཙོང་ཁ་པས་གཏེར་ནས་བཏོན་པར་བརྗོད། དེ་དག་ལས་བོད་ཀྱིས་སྲོག་ཆགས་ཀྱི་གཟུགས་རྒྱན་རིས་སུ་བྱེད་པའི་ལོ་རྒྱུས་ཧ་ཅང་རིང་བ་རྟོགས་ཐུབ། བོད་ཡུལ་དུ་སྲོག་ཆགས་ཀྱི་རྒྱན་རིས་སྐོར་སྐྱེ་བོ་སུར་དྲིས་ཀྱང་ཁོ་ཚོས་དེ་མ་ཐག་ཁྱོད་ལ་སྟག་སེང་ཁྱུང་འབྲུག་ཅེས་ཐགས་ཐོགས་ཅི་ཡང་མེད་པར་བརྗོད་ངེས་ཡིན།
 ༡ འབྲུག   འབྲུག་ནི་ཨེ་ཤ་ཡའི་གླིང་གི་སྒྱུ་རྩལ་ཁྲོད་དུ་ཡོངས་ཁྱབ་ཏུ་གནས་ཤིང་སྟོབས་ཤུགས་དང་དབང་ཟིལ་གྱི་མཚོན་བྱེད་ཅིག་ཡིན། འབྲུག་གི་འབྱུང་ཁུངས་སྐོར་ལ་རྩོད་གླེང་མང་ཞིང་། ཨེ་ཤ་ཡའི་གླིང་གི་རྒྱལ་ཁབ་ཚང་མར་རང་རང་གི་གཏམ་རྒྱུད་རེ་ཡོད་པ་དང་། དེའི་ལོ་རྒྱུས་ཡི་གེ་མ་བྱུང་བའི་སྔོན་གྱི་དུས་ལ་བསྙེགས་ཆོག། ཨེ་ཤ་ཡ་ཤར་ལྷོ་དང་རྒྱ་གར་དུའང་འབྲུག་གི་སྐོར་བཀོད་པ་ཐོག་མར་ཧན་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་དུས་སུ་བྱུང་བ་དང་། མིང་རྒྱལ་རབས་དང་ཆིང་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་དུས་སུ་གཞི་ནས་འབྲུག་གི་སྣང་བརྙན་ཆ་ཚང་བར་གྱུར་པ་སྟེ། དེར་རྔ་མོང་གི་མགོ་དང། ཤ་བའི་ར་ཅོ། གདོན་གྱི་མིག  སྦྲུལ་གྱི་ལུས། ཉ་ཡི་ཁྲབ། སྦལ་བའི་ལྟོ་བ། སྟག་གི་རྐང་བ། གླག་གི་སྡེར་མོ་བཅས་ཡོད། འབྲུག་གི་རི་མོ་དབང་སྒྱུར་པ་ཁོ་ནས་སྤྱད་བྱ་ཡིན་པའི་ལམ་ལུགས་དེ་སུའེ་རྒྱལ་རབས་དང་ཐང་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་དུས་སུ་ཐོག་མར་བྱུང་། བོད་དུ་ནི་བོན་གྱི་རིག་གནས་དར་བའི་དུས་ནས་ཀླུ་ཞེས་པ་བྱུང་ཡོད་ཅིང་དེར་བྱེ་བྲག་གི་སྣང་བརྙན་མེད་ལ་དོན་དམ་པར་སྲོག་ཆགས་གང་ལ་གཏོགས་པ་ཡང་གསལ་པོར་བརྗོད་དུ་མེད། དོན་དངོས་སུ་བོན་པོའི་ཆོས་ལུགས་ལྟར་ན་ཀླུ་ལ་གཏོགས་པའི་སྲོག་ཆགས་ནི་ཉ་དང་། སྦྲུལ། སྡིག་སྲིན། སྦལ་ལྕོང་སོགས་ཡོད་པ་རེད། འབྲུག་གི་སྣང་བརྙན་གྱི་སྐོར་ཞིབ་ཏུ་བཀོད་པའི་དུས་ནི་དུས་རབས་བདུན་པ་ནས་དགུ་པའི་བར་གྱི་བཙན་པོའི་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་དུས་རེད། སྐབས་དེའི་བོད་ཀྱིས་འབྲུག་ཅེས་པ་གློག་དང་ཐོག་ལ་ཁ་ལོ་སྒྱུརབའི་ནམ་མཁའི་སྲོག་ཆགས་ཤིག་ལ་ངོས་འཛིན་ལ། དེའི་སྣང་བརྙན་གྱི་བློས་བསླངས་ཀྱང་རྒྱ་རིགས་ཀྱིས་བརྗོད་པའི་འབྲུག་དང་ཁྱད་པར་ཆེ་བ་སྟེ། དེ་ནི་སེང་གེའི་ལུས་དང་གླང་པོ་ཆེའི་སྣ་དང་ལྡན་པའི་སྲོག་ཆགས་ཤིག་ཏུ་འདོད། དེའི་འབྲུག་གི་རི་མོ་ནི་དུས་རབས་བརྒྱད་པའིནང་དུ་བརྐོས་པའི་དགོན་པའི་རྐོ་བཟོ་སྒྱུ་རྩལ་ཁྲོད་དུ་མཐོང་དུ་ཡོད་ལ། དུས་རབས་བཅུ་བཞི་པའི་ནང་དུ་བཏབ་པའི་ཞ་ལུ་དགོན་པར་ཡང་དེ་དང་ཕྱོགས་མཚུངས་པའི་ཤིང་བརྐོས་ཡོད། བརྩམས་ཆོས་དེ་དག་ཁྲོད་ཀྱི་འབྲུག་ཙང་མར་རིང་ཞིང་ཤུགས་དང་ལྡན་པའི་ལུས་གཟུགས་ལྡན་པ་རེད། སྣང་བརྙན་དེ་འདྲ་རྒྱ་ཡུལ་ནས་བྱུང་བའི་མིང་རྒྱལ་རབས་དུས་ཀྱི་རྫ་ཆས་ཐོག་ཏུའང་ཡོད། དེ་ནི་ཕལ་ཆེར་བོད་ཀྱི་ཡོ་ཆས་ཐོག་གི་རི་མོར་ལད་མོད་བྱས་པ་ཡིན་སྲིད། དེ་མིན་གུ་གེའི་ཕོ་བྲང་གི་དཀྱིལ་འཁོར་ལྷ་ཁང་ནང་ལྡེབས་རིས་སུའང་དེ་དང་ཆ་འདྲ་བའི་རི་མོ་ཡོད་མོད། དེའི་ཡན་ལག་བཞི་དང་ལུས་གཟུགས་རྒྱ་ཡུལ་གྱི་འབྲུག་དང་འདྲ་ཙམ་ཡོད་པ་སྟེ་འབྲུག་ཁྲབ་དང་གླག་གི་སྡེར་མོ་སོགས་ཀྱང་ཡོད་མོད། རྐང་པ་བཞི་ལས་མེད་པ་དང་། སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་འབྲི་སྟངས་ལྟར་གླང་པོ་ཆེའི་སྣ་དང་ལྡན་པ་རེད། ཕོ་བྲང་པོ་ཏ་ལར་བཀོད་པའི་ལྔ་པ་ཆེན་མོའི་དུས་ཀྱི་ལྡེབས་རིས་དང་། རྒྱལ་དབང་བཅུ་གསུམ་པའི་སྐུ་གདུང་མཆོད་རྟེན་གྱི་སྟེང་ཁའི་གདུང་མའི་ཐོག་ཏུའང་དེ་མཚུངས་ཀྱི་རི་མོ་ཡོད་པ་རེད། ཉེ་རབས་ཀྱི་བཟོ་སྐྲུན་དང་ཐང་ག་ལས་མང་དུ་མཐོང་ཐུབ་པ་ནི་རྒྱ་གར་ནས་དར་བའི་ཆུ་སྲིན་གྱི་གཟུགས་ཅན་རེད། བོད་ལྗོངས་རྟེན་མཛོད་ཁང་དུ་ཉར་བའི་ལྕགས་རིགས་ཀྱི་ཟས་སྣོད་ཐོག་གི་འབྲུག་གི་རི་མོ་ནི་རྩ་བའི་ཆར་རྒྱའི་རྒྱན་རིས་ལ་གཏོགས། འབྲུག་ནི་བཀྲ་ཤིས་པའི་སྲོག་ཆགས་ཀྱི་རྒྱན་རིས་ཤིག་ཡིན་པའི་ཆ་ནས། བོད་ཡུལ་དུ་རྒྱ་ཡུལ་ལྟར་གྲལ་རིམ་གྱི་དབྱེ་བ་མངོན་གསལ་དོད་པོ་དེ་འདྲ་མེད་པར་སྐྱེ་བོ་སུས་ཀྱང་རྒྱན་དུ་བཀོད་ཆོག་པ་དང་། ཁ་གདན་དང་། གོས་སྒམ། དཀར་ཡོལ། གྱོན་གོས། དགོན་པའི་བཟོ་སྐྲུན་སོགས་གང་དང་གང་ལའང་སྤྱད་ཆོག་པ་རེད།
༢  སེང་གེ   བོད་རིགས་མི་དམངས་ཀྱི་སེམས་ཁོང་དུ་སེང་གེའི་གོ་གནས་སྲོག་ཆགས་ལས་མཐོ་བ་རེད། དེ་ནི་བོད་རིགས་ཀྱིས་སེང་གེའི་སྟེང་ལ་སྦྱར་བའི་མི་གཤིས་ཅན་གྱི་ངག་རྒྱུན་མང་པོ་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་ཀྱང་སྲིད། དབང་ཤུགས་དང་གཟི་བརྗིད་ཀྱི་མཚོན་བྱེད་ཅིག་ཡིན་པའི་ཆ་ནས། སེང་གེའི་གཟུགས་རིས་ཆེས་ཐོག་མར་བཙན་པོའི་དུས་སྐབས་ཀྱི་བཙན་པོའི་ཁྱིམ་རྒྱུད་དང་སྐུ་དྲག་གི་བང་སོ་ལས་བྱུང་བ་དང་། སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་དར་རྗེས་ཆོས་སྐྱོང་གི་ཆིབས་པ་སོགས་སུ་གྱུར་ནས་ལྷ་སྐུ་དང་བོན་གྱི་ལྷའི་ཁྲི་ཐོག་ཏུ་བཀོད་པ་མང་ཞིང་། ཡང་ན་རྐོ་བརྐོས་ཀྱི་རྣམ་པའི་ཐོག་ནས་ཕོ་བྲང་གི་སྒོ་ཁར་ཆ་འགྲིག་ཏུ་བསླངས་ཡོད་ལ། ཐ་ན་བཅིངས་འགྲོལ་མ་བྱས་སྔོན་གྱི་དངུལ་ལོར་གྱི་ཐོག་ཏུའང་སེང་གེའི་གཟུགས་རིས་བཀོད་ཡོད། དེ་ལས་བོད་རིགས་མི་དམངས་སེང་གེ་ལ་ཅི་ཙམ་དགའ་བ་རྟོགས་ཐུབ། འཕྱོངས་རྒྱས་རྫོང་གི་བཙན་པོའི་བང་སོའི་མདུན་དུ་སེངས་གེའི་རྡོ་བརྐོས་ཡོད་ལ་དེ་ལས་ཐོག་མའི་དུས་ཀྱི་བོད་ཀྱི་སེང་གེའི་རྡོ་བརྐོས་ཡོད་ལ་དེ་ལས་ཐོག་མའི་དུས་ཀྱི་བོད་ཀྱི་སེང་གེའི་རྡོ་བརྐོས་རྣམ་པ་ག་འདྲ་ཡིན་པ་རྟོགས་ཐུབ། བོད་ཀྱི་སེང་གེ་བཟོ་རིས་ལའང་འགྱུར་ལྡོག་མང་པོ་བྱུང་མྱོང་། ཆེས་ཐོག་མའི་དུས་ཀྱི་སེང་གེའི་རལ་པ་ནི་མགོ་བོའི་ལྟག་རྒྱབ་ཏུ་ཤར་མོ་ཤར་མོར་དཔྱངས་ཡོད་པ་དང་། རལ་པའི་སྣེ་མོ་ནང་ཕྱོགས་སུ་ཅུང་འཁྱིལ་ཡོད་ལ་སྐེ་རུ་རལ་པ་མཐོང་རྒྱུ་མེད། དུས་རབས་བདུན་པའི་ནང་དུ་བཏབ་་པའི་ལྷ་སའི་གཙུག་ལག་ཁང་གི་མདུན་མ་དང་ལྕམ་དྲལ་གྱི་སྣེ་མོའི་སེང་གེའི་མགོ་ནས་སྐེའི་བར་དུ་ཡང་པོར་སྐྱོད་པའི་རལ་པ་ཡོད་པ་དང་། ལུས་ཚུགས་ཙོག་པུར་གནས་པའི་རྣམ་པ་ཅན་ཞིག་ཡིན་ལ། ལག་པའི་སྡེར་མོ་བརྐོས་པ་ཞིབ་ཆ་ཆེ་ཞིང་ཤུགས་དང་ལྡན། བཙན་པོའི་དུས་ཀྱི་རི་མོའི་ཁྱད་གཤིས་ཀྱི་རྒྱུན་བསྐྱངས་ཡོད་པའི་སྣར་ཐང་དགོན་པའི་ལྡེབས་རིས་ཁྲོད་ཀྱི་སེང་གེའི་གཟུགས་རིས་ནི་དེ་བས་ཉམས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་མངའ་སྟེ། དེའི་ནང་རྐང་པའི་སྡེར་མོས་མགོ་བོར་འཕྲུག་པ་ཡོད་ལ། ཙོག་པུར་བསྡད་པའང་ཡོད། ལ་ལས་ད་དུང་ང་རོ་སྒྲོག་པའི་ཉམས་མངོན་པ་སོགས་སྤྱིའི་ཆ་ནས་གསོན་ཉམས་ལྷག་པར་ལྡན། རི་མོའི་ཁྲོད་ཀྱི་སེང་གེའི་གཟུགས་ཕལ་ཆེ་བའི་ལུས་པོའི་མདོག་དཀར་པོ་དང་རལ་པ་སྔོན་པོ་ཡིན། དེ་ནི་བོད་རིགས་ཁ་དོག་དཀར་པོར་དགའ་བ་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་པར་བསམས། དུས་རབས་བཅོ་ལྔ་པ་ནས་དུས་རབས་བཅུ་བདུན་པའི་བར་གྱི་སེང་གེའི་གཟུགས་ནི་གཏུམ་དྲག་ཆེ་ཞིང་སྟོབས་དང་ལྡན་ལ་གསོན་ཤུགས་བརྟས་པའི་ཉམས་དང་ལྡན་ཞིང་། རྩ་བའི་ཆར་བཙན་པོའི་རྒྱལ་རབས་དུས་ཀྱི་སེང་གེའི་གཟུགས་དང་མཚུངས། འོན་ཀྱང་སྣའི་དབྱིབས་ཁྱི་སྣ་དང་ཅུང་མཚུངས། དམིགས་བསལ་གྱི་སེང་གེའི་གཟུགས་ཤིག་མཐོ་ལྡིང་དགོན་པའི་ལྷ་ཁང་གི་ལྡེབས་རིས་སུ་ཡོད་པ་སྟེ། དཀྱིལ་འཁོར་གྱི་ཕྱི་རུ་རྭ་ཅོ་ཅན་གྱི་སེང་གེ་ཞིག་བྲིས་ཡོད། དུས་རབས་བཅོ་བརྒྱད་པའི་ནང་དུ་བྲིས་པའི་སེང་གེའི་ངོ་གདོང་ནི་ཧ་པ་དང་འདྲ་བར་གྱུར་ཡོད། དེ་ལས་དུས་རབས་བཅོ་བརྒྱད་པར་བསླེབས་དུས། རྒྱ་རིགས་ཀྱི་སེང་དེ་འབྲི་སྟངས་ཀྱིས་བོད་ཀྱི་སེང་གེའི་གཟུགས་རིས་འབྲི་སྟངས་ཀྱི་ཚབ་བྱས་པ་རྟོགས་ཐུབ་ཅིང་། ཐ་ན་རྒྱ་ནང་གི་སེང་གེ་ལྟར་གྲུ་གུར་རོལ་བའི་སེང་གེའི་གཟུགས་བརྙན་ཡང་བྱུང་ཡོད། དཔེར་ན་ནོར་བུ་གླིང་ཁའི་སྒོ་ཆེན་ཕྱིའི་རྡོའི་སེང་གེ་དེའི་ལུས་ཚུགས་དང་སྤུ་མདོག་སོགས་ནི་བོད་ལུགས་ཡིན་ཡང་། དེའི་སྣ་དང་། མིག་མདངས་ལས་གསོན་ཉམས་ཤོར་བ་སོགས་ལས་བོད་ཀྱི་སྔ་མོའི་དུས་ཀྱི་གཟི་རྔམ་ཡོངས་སུ་མཐོང་དུ་མེད་པར་གྱུར་ཡོད།
 ༣  ཙི་པ་ཊ། ཙི་པ་ཊའི་རྒྱན་རིས་ནི་ཨེ་ཤ་ཡའི་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་ཁྲོད་དུ་བྱུང་ནས་ལོ་ཆིག་ཁྱི་ལྔ་སྟོང་ལྷག་ཕྱིན་ཡོད། རྒྱ་གར་དུ་དེའི་འབྱུང་ཁུངས་སྐོར་གྱི་ངག་རྒྱུན་ཤིན་ཏུ་མང་། དཔེར་ན་ཙི་པ་ཊ་ནི་ལྷ་དབང་ཕྱུག་ཆེན་མོས་བཟོས་པའི་གདོན་འདྲེ་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། ཁོང་རང་གི་གཟན་མི་ཟ་བར་རང་ལུས་རང་གིས་བཟས་ཏེ་མགོ་དང་ལག་པ་གཉིས་ལས་མ་ལྷག་པ་དད་དེ་ནི་རང་གི་གཟན་ལ་སྙིང་རྗེ་སྐྱེས་པའི་དབང་གིས་ཡིན་ཚུལ་དང་ལྷ་དབང་ཕྱུག་གིས་ཁོ་རང་སྒོ་ལྷར་མངགས་ཚུལ་སོགས་བརྗོད། ད་ལྟ་ད་དུང་ཧི་མ་ལ་ཡ་ས་ཁུལ་གྱི་དམངས་སྲོལ་རིག་གནས་ཀྱི་ཁྲོད་དུ་དེའི་གཟུགས་རིས་མཐོང་དུ་ཡོད་ཅིང་། ཁྱིམ་གྱི་སྒོ་མོའི་ངོས་སུ་བྲིས་ནས་སྒོ་ལྷ་ལྟ་བུར་རྩི་བ་དང་། ཡང་ན་སྒོ་ཡོལ་ཐོག་ཏུ་སྦྱར་ནས་གདོན་སྲིའི་གནོད་པ་འགོག་ཐབས་བྱེད། རྒྱ་ཡུལ་དང་། བོད་ལྗོངས། རྒྱ་གར་བཅས་ཀྱི་ལྷ་སྐུའི་རྒྱབ་ཀྱི་འོད་ཀོར་དུའང་དེའི་གཟུགས་བརྙན་མཐོང་དུ་ཡོད། བོད་ལྗོངས་སུ་དེ་ཉིད་སྲུང་མ་ལྟ་བུ་ཞིག་ཏུ་བརྩིས་ནས་སྤྱིར་བཏང་དུ་སྒམ་གྱི་ཐོག་ཏུ་འབྲི་བ་དང་། སྒོ་ཡོལ་གྱི་ཐོག་ཏུ་བྲིས་པ་ཆེས་མང་། དེའི་དམིགས་ཡུལ་ནི་རང་ཁྱིམ་གྱི་རྒྱུ་ནོར་དཀོན་པོའི་རིགས་བསྲུང་རྒྱུ་དེ་རེད། དེ་ཉིད་རྒྱན་རིས་ཤིག་ཡིན་པའི་ཆ་ནས་རི་མོ་འབྲི་ལུགས་ཀྱང་མི་འདྲ་བ་མང་། དེ་ལས་མངའ་རིས་ཀྱི་མཐོ་ལྡིང་དགོན་པའི་ལྡེབས་རིས་ཁྲོད་ཀྱི་ཙི་པ་ཊའི་སྣང་བརྙན་དེ་སྒྲོ་འདོགས་ཚད་མཐོན་པོ་བྱས་ཡོད་པ་སྟེ། དེའི་ཆེར་གདངས་པའི་ཁ་ནས་བསྲིངས་པའི་ལྕེ་རིང་པོ་དུ་མ་ནི་ཀྲང་ཉའི་ཡན་ལག་ལྟར་རིང་བ་རེད། སྤྱིར་བཏང་དུ་རྒྱན་རིས་སུ་འགོད་དུས་ཙི་པ་ཊའི་དཔྲལ་བའི་གོང་དུ་ཉི་ཟླ་གཉིས་ཀྱང་འབྲི། ལྷ་སའི་གོམས་སྲོལ་ལྟར་ན་རི་མོ་འདི་འདྲ་ནི་སྤྱིར་བཏང་དུ་དགོན་པའམ་ཡང་ན་གོ་གནས་དང་དབང་ཤུགས་ཆེ་བའི་མི་ཁྱིམ་དུ་ད་གཟོད་སྤྱོད་ཆོག་པར་སྙམ་ལ། རྒྱན་རིས་མང་པོ་ཞིག་ནི་དུས་ཀྱི་འགྱུར་བག་དང་བསྟུན་ནས་རིམ་བཞིན་ཐོག་མའི་དུས་ཀྱི་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་ནང་དོན་ཤོར་ཏེ་རྒྱན་རིས་རྐྱང་པ་ཞིག་ཏུ་གྱུར་པ་རེད།
   རྩི་ཤིང་གི་གཟུགས་བཀོད་པའི་རྒྱན་རིས།
རྩི་ཤིང་གི་རྒྱན་རིས་ལ་རྩྭ་རིགས་དང་། མེ་ཏོག་ཤིང་འབྲས། ལོ་མ་སོགས་ཡོད་ཅིང་། བོད་རིགས་ཀྱིས་ཡོ་བྱད་ཀྱི་ཐོག་ཏུ་རྩི་ཤིང་གི་རྒྱན་རིས་འགོད་པའི་དུས་ནི་རྡོ་ཆས་གསར་པའི་དུས་ནས་འགོ་བརྩམས་ཡོད་པ་སྟེ། གནའ་ཤུལ་སྔོག་འདོན་ལས་བྱུང་བའི་གནའ་སྔ་མོའི་དུས་ཀྱི་རྫ་ཆས་ཀྱི་ཐོག་ཏུ་རྩི་ཤིང་གི་ལོ་མའི་རྒྱན་རིས་བཀོད་ཡོད་པས། རྩི་ཤིང་གི་རྒྱན་རིས་ནི་བོད་རིགས་ཀྱི་ཡོ་བྱད་རྒྱན་རིས་ཀྱི་བརྗོད་བྱ་ཅུང་སྔ་གྲས་ཤིག་རེད། བོད་ཀྱི་རྩི་ཤིང་གི་རྒྱན་རིས་འབྲི་སྟངས་ནི་དངོས་འབྲིའིརང་བཞིན་ལས་རྒྱན་སྤྲས་རང་བཞིན་གལ་ཆེར་བཟུང་ཡོད་པས། རྩི་ཤིང་གི་རྒཡན་རིས་མང་པོ་ནི་རྩི་ཤིང་རང་ཉིད་ཀྱི་རྣམ་པ་ལས་བརྒལ་ཡོད་པ་རེད། དུས་མཚུངས་སུ་བོད་རིགས་ཀྱི་བློ་ཁོག་ཡངས་པའི་རང་གཤིས་ཀྱི་རྐྱེན་པས་ཡོ་བྱད་ཀྱི་རྒྱན་རིས་དང་དབྱིབས་མཚུངས་ལ་རང་དབང་གཞན་ལས་ཆེ་བ་སྟེ། རྒྱན་རིས་དང་དབྱིབས་ཚུགས་རིགས་མཐུན་གཅིག་ལག་ཤེས་པ་མི་འདྲ་བའི་ལག་ནས་ཁྱད་གཤིས་ཀྱང་མི་འདྲ་བ་མངོན་སྲིད།
༡  མེ་ཏོག་པད་མ། སངས་རྒྱས་ཤཱཀྱ་ཐུབ་པ་སྐུ་འཁྲུངས་རྗེས་གོང་པ་བདུན་སྤོ་ཤུལ་ཚང་མ་མར་མེ་ཏོག་པདྨ་བཞད་ཅེས་པའི་ངག་རྒྱུན་དེར་བརྟེན་ནས་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་དང་མེ་ཏོག་པད་མའི་བར་དུ་དབྱེར་མེད་འབྲེལ་བ་ཆགས་པ་དང་། མེ་ཏོག་པདྨ་ནི་ཉོན་མོངས་ཀྱི་དྲི་མས་མ་གོས་པའི་མཚོན་བྱེད་དུ་གྱུར་པ་རེད། བོད་ལྗོངས་སུ་མཐོང་བའི་མེ་ཏོག་པདྨའི་རྒྱན་རིས་ཚང་མ་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་དང་འབྲེལ་བ་ལྡན་པའི་སྟབས་ཀྱིས་མེ་ཏོ་པདྨ་རྒྱན་རིས་སུ་འགོད་པ་ནི་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་བོད་དུ་དར་བའི་རྗེས་སུ་བྱུང་བར་འདོད་མཁན་མང་། དོན་དངོས་སུ་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་བོད་དུ་རྒྱ་ཆེར་མ་དར་གོང་ནས་ཁ་ཆེ་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་སྒྱུ་རྩལ་དང་བསྡོངས་ནས་མེ་ཏོག་པདྨའི་གཟུགས་རིས་དེ་བོད་དུ་དར་ཡོད་པ་རེད། སྔ་མོའི་དུས་སུ་མེ་ཏོག་པདྨའི་གཟུགས་རིས་དེ་བོད་དུ་དར་ཡོད་པ་རེད། སྔ་མོའི་དུས་སུ་མེ་ཏོག་པདྨ་ནི་འདབ་མའི་རྣམ་པའི་ཐོག་ནས་ལྷ་སྐུ་དང་། ལྡེབས་རིས།་ཐག་བཅས་ཀྱི་གཙོ་སྐུའི་ཁྲོ་ཐོག་ཏུ་བཀོད་ཡོད་པ་དང་། མེ་ཏོག་གི་ཁ་དོག་ཀྱང་རི་མོའི་གཞི་མདོག་ལ་གཞིགས་ནས་སྡེབ་པ་རེད། འོན་ཀྱང་སློབ་དཔོན་པདྨ་འབྱུང་གནས་ཀྱི་ལྷ་སྐུའི་པདྨའི་ཁ་དོག་ནི་རང་བྱུང་ཁམས་ཀྱི་པདྨའི་ཁ་དོག་དངོས་དང་མཚུངས་པར་འབྲི། དེ་ནི་སློབ་དཔོན་པད་འབྱུང་ནི་མེ་ཏོག་པདྨ་ལས་འཁྲུངས་པར་བརྗོད་པའི་ངག་རྒྱུན་དང་འབྲེལ་བ་མཆིས། སྔ་མོའི་དུས་ཀྱི་པདྨའི་འདབ་མ་རྣམས་འཇོང་དབྱིབས་སུ་ཡོད་པ་དང་འདབ་མའི་ནང་རོལ་དུ་ཟེའུ་འབྲུས་བརྒྱན་ཡོད། དུས་ཕྱིས་ཀྱི་པདྨའི་འདབ་མ་མང་པོ་ཤོས་ཀྱི་དབྱིབས་སྒོར་མོར་ཡོད་པ་དང་འདབ་མའི་སྣེ་མོ་ཕྲ། ནང་རོལ་དུ་ཟེའུ་འབྲུ་ཅན་ཤིན་ཏུ་ཉུང་ལ་མེ་ཏོག་གི་འདབ་མའི་སྒྲིག་སྟབས་ཀྱང་ཤིང་པདྨའི་འདབ་མ་དང་འདྲ་བར་བྲིས་ཡོད། སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་རྒྱན་རིས་རྒྱ་ཆེར་དར་བ་དང་བསྟུན་ནས་པདྨའི་འདབ་མའི་རྒྱན་རིས་ཀྱང་སྐྱེ་བོ་རྣམཀྱི་ཉིན་རྒྱུན་གྱི་འཚོ་བའི་སྤྱོད་ཆས་ཐོག་ཏུ་སྤྱོད་འགོ་བརྩམས་པ་སྟེ། དཔེར་ན་ཆང་དཀར་དང་ཆང་རྐྱན་གྱི་འདབས་སུ་བཀོད་པ་ལྟ་བུ་རེད།
༢  ཕྲེང་རིས།  བོད་རིགས་ཀྱི་ཟས་སྣོད་ཀྱི་རྒྱན་རིས་ཁྲོད་དུ་ཕྲེང་བར་འབྲེལ་བའི་རི་ཡང་རྒྱན་རིས་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན། རི་མོ་དེ་རིགས་བཙན་པོའི་དུས་སྐབས་ཀྱི་ཏུན་ཧོང་གི་ལྡེབས་རིས་སུ་མཐོང་ཐུབ་པ་དང་། ཡན་ལི་པིན་གྱིས་བྲིས་པའི་རི་མོ་གྲགས་ཅན་༼ཕེབས་བྱམས་རི་མོ་༽ཞེས་པའི་ནང་དུ་བོད་ཀྱི་ཕོ་ཉ་མགར་སྟོང་བཙན་གྱི་ན་བཟའ་སྟེང་དུའང་ཕྲེང་རིས་ནང་རོལ་དུ་བྱ་རིགས་ཀྱི་རི་མོ་བཀོད་ཡོད། ཡོ་བྱད་ཐོག་གི་ཕྲེང་རིས་ནི། ཨུ་རུ་སུའི་ཀོར་ཁེ་གྲོང་ཁྱེར་རྟེན་མཛོད་ཁང་དུ་ཉར་བའི་བོད་བཙན་པོའི་དུས་ཀྱི་དངུལ་ཕོར་ཞིག་གི་ཕྱི་ངོས་ཀྱི་ཁ་སྟོད་དུ་ཕྲེང་རིས་ཀྱིས་བསྐོར་ཡོད་པ་ལྟ་བུ་རེད། དེ་ལས་ཕྲེང་རིས་ནི་ཡོ་བྱད་ཀྱི་ཐོག་ཏུ་འགོད་སྲོལ་ཡོད་པ་རྟོགས་ཐུབ། བོད་ལྗོངས་རྟེན་མཛོད་ཁང་དུ་ཉར་བའི་ཉེ་རབས་ཀྱི་གསེར་དངུལ་གྱི་ཟས་སྣོད་ཐོག་ཏུ་ནི། དཔྱིད་མགོའི་མེ་ཏོག་དང་། དོང་ཙེ། ནོར་བུ་སོགས་ཕྲེང་རིས་ཀྱི་རྣམ་པའི་ཐོག་ནས་ཟས་སྣོད་ཀྱི་སྐེ་དང་ཁ་སོགས་སུ་བཀོད་ཡོད།
  བོད་ཀྱི་རྩི་ཤིང་གི་རྒྱན་རིས་ནི་དེ་ཙམ་གྱིས་མི་ཚད་པར་ད་དུང་ནང་དོན་གཞན་ཡང་མང་སྟེ། དཔེར་ན་ཕྲེང་རིས་སུ་བཀོད་པའི་དཔྱིད་མགོའི་མེ་ཏོག་དང་། བོད་བཙན་པོའི་དུས་ཀྱི་ཁམ་བུའི་ལོ་མ། དབང་ལག ། སེ་འབྲུ་སོགས་མང་པོ་ཡོད་དོ། །
  འཇམ་དར་གྱིས་བསྒྱུར།