ལྔ།ཚེ་སྲོག་གི་ལྟ་ཚུལ།
                                  1.ཚེ་སྲོག་བྱུང་ཚུལ་ཐད་ཀྱི་ལྟ་ཚུལ།
      སྤྱིར་བོན་རྣམས་ལྟར་ན་ཚེ་སྲོག་ཐམས་ཅད་ཀྱང་འབྱུང་བ་ལྔ་ལས་མ་བྱུང་བ་གཅིག་ཀྱང་མི་སྲིད་པར་འདོད་དེ།《མཛོད་འགྲེལ》ལས།“འབྱུང་བ་ལྔ་ལས་ཀུན་ཀྱང་སྤྲུལ་ཞེས་པ།སྐྱེ་འགྲོ་སེམས་ཅན་སྲོག་དང་དབུགས་ཀྱིས་བསྡུས་པ་རྣམས།སེམས་ཅན་ནམ་མཁའི་ངོགས་ལས་སྤྲུལ།དབུགས་རླུང་གི་རྒྱུན་ལས་སྤྲུལ།དྲོད་མེའི་མདངས་ལས་སྤྲུལ།ཁྲག་ཆུའི་བག་ལས་སྤྲུལ།ཤ་སའི་རྟེན་ལས་སྤྲུལ་པའོ།།” ཞེས་སོ།།
      དེས་ན《ནམ་མཁའ་སྤྱི་གཅོད》ལས།“འཁོར་འདས་ཀུན་གྱི་ཐོག་མ་རུ།།ཐོག་མར་རིག་པའི་རྒྱལ་བོ་སྔ།།”ཞེས་བཅུད་ལ་སྔ་བ་ནི་ཡེ་སྲིད་ཀྱི་སེམས་རྒྱུན་ཡིན་པར་བཤད་པ་དེ་ནི་མར་ཁེ་སིའི་མཚན་ཉིད་རིག་པའི་ལྟ་བ་ལྟར་ན་སེམས་རིག་སྔོན་དང་དངོས་པོ་རྗེས་སུ་བྱུང་བ་འདྲ་ཞིག་ཆགས་འདུག་སྟེ།འདི་ནི་ཆོས་ལུགས་ཀུན་གྱི་ཐུན་མོང་གི་ལྟ་ཚུལ་ཞིག་ཀྱང་ཡིན་ནོ།།དེ་ལྟར་ཕྱི་སྣོད་ཀྱི་ཆགས་ཚུལ་ལ་ཐེག་པ་མི་འདྲ་བ་རེར་བཞེད་ཚུལ་མི་འདྲ་བ་ཡོད་པ་ནང་བཞིན་ནང་བཅུད་ཀྱི་ཆགས་ཚུལ་ཡང་དེ་ལྟར་རོ།།
                                 (1) མིའི་རིགས་བྱུང་ཚུལ་ཐད་ཀྱི་ལྟ་ཚུལ།
      སྤྱིར་བོན་གྱི་དཔེ་ཆ་ཀུན་ལས་འགྲོ་བ་མིའི་རིགས་འདི་དང་པོ་འོད་གསལ་གྱི་ལྷ་ལས་མཆེད་ཅེས་བཀོད་པ་ནི་གཅིག་མཐུན་གྱི་ལྟ་བ་ཞིག་ཡིན་ལ།འདིར《མཛོད་འགྲེལ》ལྟར་ན།“དེ་ལས་སྲིད་པའི་སྨོན་ལམ་དང་སེམས་ཅན་གྱི་ལས་དབང་གིས།མཚོ་དབུས་དབྱལ་མ་མོ་ཞིག་བྱུང༌།དེ་ལས་འོད་སྒོང་སྔོན་པོར་བྱུང༌།སྒོ་ང་རང་གིས་རང་བརྡོལ་བས།གཡུའི་བུད་མེད་སྔོན་མོ་ལ།འཐིང་གི་མཆན་ལྟས་བདུན་དུ་བརྩེགས་པ་ཞིག་བྱུང་ངོ༌།།ཆུ་ལྕགས་རྒྱལ་མོ་སྲིད་པའི་ཡུམ་ཞེས་པ།ཡབ་སངས་པོ་འབུམ་ཁྲིས་མིང་བཏགས་པ།སྒོ་བ་ཆུ་ལྕགས་རྒྱལ་མོ་ཞེས་དང་བྱ།”ཞེས་སོ།།འདི་དང་འོད་ཀྱི་སྒོ་ངའི་ནང་སྙིང་ལས་བྱུང་བའི་ཁྲི་རྒྱལ་ཁུག་པའི་སྤྲུལ་བ་སྲིད་པ་སངས་པོ་འབུམ་ཁྲི་གཉིས་བཤོས་པ་ལས་སྲིད་པ་ཕོ་དགུ་དང་མོ་དགུ་སྟེ་ལྕམ་དྲལ་བཅོ་བརྒྱད་དུ་བྱུང་སྟེ།“དེ་དག་ལས་རིམ་གྱིས་འགྲོ་བ་མིའི་རིགས་བརྒྱུད་མི་འདྲ་བ་དག་བྱུང”{18}བར་བཞེད་དོ།།ལྷ་སྒྲུང་ལྟ་བུའི་བཤད་ཚུལ་འདི་ཡང་ཚན་རིག་དང་མཐུན་པ་ཕྱོགས་ཙམ་ཡོད་དེ།ད་ལྟ་ཚན་རིག་པས་མིའི་རིགས་རྒྱུད་འདི་འདྲ་མང་པོ་ཞིག་ཡོད་པ་ལDNAསྟེང་ནས་བརྟག་སྟེ་ཁུངས་འདེད་བྱས་ཚེ་རང་རེ་མིའི་རིགས་ནི་མ་ཡུམ་དགུ་ལས་བྱུང་འཕེལ་སོང་བར་མཐོང་ངོ༌།།
      ཡང་རྫོགས་ཆེན་གྱི་ལུགས་ལྟར་ན།“དུས་གསུམ་ཐོག་དང་ཐ་མ་མེད་པའི་དུས།འཁོར་འདས་གཉིས་གང་གིས་ཀྱང་མ་རེག་པའི་དུས་ན།ཀུན་གཞི་གཤིས་ཀྱི་འདུག་ཚུལ་ནི།རྒྱ་ཆད་དང་ཕྱོགས་ལྷུང་མེད་པ་ནམ་མཁའ་ལྟ་བུར་གནས་སོ།།དེ་ལ་རིག་པ་ནི་ཀུན་གཞིའི་ཀློང་ནས་རང་ཤར་ཏེ།གསལ་ལ་རྟོག་པ་མེད་པར་ཉི་མའི་སྙིང་བོ་ལྟ་བུར་གནས་སོ།།”{19}ཞེས་པས་ནམ་མཁའ་སྟོང་བ་དང་མཉམ་དུ“ཀུན་གཞི”ཤེས་པ་ཞིག་ཀྱང་ངང་ལ་གྲུབ་པར་འདོད་ལ།དེ་ནས“རང་ཤེས་རིག་གི་རྒྱལ་པོ”དེས་རང་གི་ངོ་བོ་རྟོགས་པས་མྱ་ངན་ལས་འདས་པར་བཤད་ལ།མ་རྟོགས་པས་འཁོར་བར་བཤད་དོ།།འདིར“འཁོར་བ”ཞེས་པ་ནི་ནང་དོན་རིག་པའི་ཐ་སྙད་ཀྱི་རྒྱ་ལ་མ་ཚུད་པར་བཤད་ན་སེམས་ཅན་ཏེ་ཚེ་སྲོག་གི་རྒྱུན་ལ་སྟོན་པར་འདོད་པ་གོང་དང་མཚུངས་སོ།།“མ་རྟོགས་འཁོར་བར་ཤར་ཚུལ་ནི།སྣང་བའི་ཡུལ་གསུམ་མངོན་དུ་ཤར་བའི་ཚེ།སྒྲ་འོད་ཟེར་གསུམ་བློའི་ཡུལ་དུ་ཤར་བས།བློ་དྲན་རིག་ཤེས་པས་ཡུལ་ལ་རྨོངས་ཏེ།རང་སྣང་དུ་མ་ཤེས་དངོས་པོ་མཚན་མར་བཟུང༌།ཡུལ་དེ་གསུམ་གྱིས་རྐྱེན་བྱས་ནས།འཁྲུལ་བའི་སྣང་བ་ཤར་ཏེ་བྱང་ཆུབ་སེམས་ལ་སྒྲིབ།དྲན་རིག་བློ་ཡིས་རང་རིག་ངོ་མ་ཤེས།མ་རིག་དབང་གིས་ཤེས་པ་ཡུལ་ལ་འགྱུས།རང་ས་མ་ཟིན་སྣང་བའི་རྗེས་སུ་འབྲེང༌།སྣང་བའི་རྗེས་སུ་འབྲེང་པས་རང་དབང་ཤོར།རང་དབང་ཤོར་བས་གཞན་སྣང་སྒྱུ་མས་བསླུས།སྒྱུ་མས་བསླུས་པས་འཁོར་བའི་རྟེན་འབྲེལ་ཤར་རོ།།”{20}ཞེས་སོ།།དེ་བཞིན་དུ《རྫོགས་པ་ཆེན་པོ་ཞང་ཞུང་སྙན་རྒྱུད་ལས་མདོ་འགྲེལ་གསལ་བའི་སྒྲོན་མེ》ལས་ཀྱང༌།“མཉམ་ཉིད་ངོ་བོ་སྤྲོས་བྲལ་ལ།།འཁྲུལ་དང་མ་འཁྲུལ་ངང་གིས་གནས།།……འཁྲུལ་བ་གཞན་ནས་འོང་བ་མ་ཡིན་ཏེ།།མ་སྤང་གཞི་ལ་ཡུལ་གྱི་གློ་བུར་བྱུང༌།།དཔེར་ན་སྤྲིན་དང་གཞའ་ཚོན་ཁུ་རླངས་རྣམས།།གཞན་ནས་མ་འོངས་ནམ་མཁའི་ངང་ནས་བྱུང༌།།ནམ་མཁའ་མ་སྤངས་འབྱུང་བ་གློ་བུར་ཙམ།།”ཞེས་དང༌།ཡང༌།“འཁྲུལ་བའི་འབྲས་བུ་ཅི་ཞེ་ན་ཉོན་མོངས་སྡུག་བསྔལ་གཉིས།།གཉིས་འཁྲུལ་དབང་གིས་འཁོར་བ་ཐམས་ཅད་འབྱུང་བའི་རྒྱུའོ།།དཔེར་ན་ཐམས་ཅད་རང་ལས་བྱུང་སྟེ་ཤིང་ཁའི་སྲིན་བཞིན་ནོ།།”ཞེས་འབྱུང་བ་ལྟར་རོ།།
                                  (2)སྲོག་ཆགས་ལ་སོགས་ཚེ་སྲོག་གཞན་པའི་བྱུང་ཚུལ་ཐད་ཀྱི་ལྟ་ཚུལ།
      དེ་ཡང《མཛོད་འགྲེལ》ལས།“བཅུད་ཆགས་པ་ལ་སྔ་བ་ལ་ལྷ་ཡིན།དེ་ནས་ལྷ་མིན་མི་དང་བྱོལ་སོང་དང་ཡིད་དྭགས་དང་དམྱལ་བ་རྣམས་རིམ་གྱིས་ཆགས་པའོ།།”ཞེས་འབྱུང་པ་ལྟར་སྲོག་ཆགས་ལ་སོགས་སེམས་ཅན་གཞན་རྣམས་ཀྱང་གོང་དུ་བཤད་པའི་ཡེ་སྲིད་ཀྱི་སེམས་རྒྱུན་དེར་དུག་ལྔ་ལ་སོགས་མ་རིག་པའི་དབང་གིས་གཟུགས་དང་རྣམ་པ་མི་འདྲ་བ་མང་དུ་བྱུང་བ་ཐམས་ཅད་རང་རང་གི་ལས་ལས་བྱུང་བར་འདོད་དོ།།དེ་རྣམས་ཀྱི་སྐྱེ་ཚུལ་ཐད་ལའང་འདི་ལྟར།“སེམས་ཀྱི་དྲོད་ལས་སྐྱེ་བ་པྲ་མོ་ཧའི་ཤིག་ཚོགས་དང༌།སའི་དྲོད་ལ་རླངས་ཀྱིས་གོ་ཕྱེ་བས་འབུའི་རིགས་སྐྱེ་བ་དང༌།ཆུ་ལ་དངས་བས་གོ་དེ་ཕྱེ་བས་གྱུར་བུ་ཉ་རུ་སྐྱེ་བ་དང༌།ཐང་ཡུད་ནི་མྱུར་བ་སྟེ།སྦྲུལ་དང་ཟེ་མོ་སྤྲུལ་པ་སྲིད་པའི་སྒོ་ང་ལས་སྐྱེ་བ་དང༌།འབྱུང་བའི་སྒོ་ང་ལས་སྐྱེ་བ་ནི།ཡོད་མེད་ཀྱི་ཁ་འཛིན་དཀར་ནག་དང༌།སེམས་ཀྱི་སྒོ་ང་བྱའི་རིག་རྣམས་སོ།།”{21}ཞེས་སོ།།
                                  2.ཚེ་སྲོག་གྲོལ་ཚུལ་གྱི་རྣམ་པའི་ཐད་ཀྱི་ལྟ་ཚུལ།
      ཚེ་སྲོག་གི་རྣམ་པ་མི་འདྲ་བ་སྣ་མང་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་འདི་དག་དུས་མཉམ་དུ་བྱུང་ངམ་ཡང་ན་ཉུང་ངུ་ཞིག་ནས་འཕེལ་ཏེ་ཇེ་མང་དུ་སོང་བ་ཡིན་ཞེ་ན།དེ་ལ་བོན་གྱི《མཛོད་འགྲེལ》ལས།“སྣོད་རྩང་སྨེ་ལ་བཅུད་རྩང་སྨེ་རྟེན་པ་སྟེ།བཅུད་དཔག་བསམ་གྱི་ལྗོན་ཤིང་ལྟར་པ་ནི།དཔེར་ན་དཔག་བསམ་གྱི་ལྗོན་ཤིང་ཡང་རྩ་བ་ལས་ཡན་ལག་གྱེས།དེ་ལ་ལོ་འབྲས་མེ་ཏོག་གྱེས་ཤིང་འབྲས་བུ་སྨིན་པ་བཞིན་དུ།སྣོད་རྩང་སྨེ་ལ་རྟེན་པའི་བཅུད་རྩང་སྨེ་རྣམས་ཀྱང༌།གཅིག་ལས་གཉིས་འཕེལ་གྱི་ཚུལ་དུ་སྐྱེ་བའོ།།”ཞེས་གསུངས་པ་འདི་ལ་ཚན་རིག་གི་རང་བཞིན་ཡོད་དེ།ད་ལྟ་ཚེ་སྲོག་གི་འཕེལ་ཚུལ་ཐད་ལ་ཚན་རིག་པ་རྣམས་ཀྱིས་སའི་གོ་ལའི་སྟེང་ན་སྐྱེ་དངོས་རིགས་ཧ་ལམ་ས་ཡ་གཉིས་ནས་དུང་ཕྱུར་གཅིག་ཡོད་པ་ལས་མིག་སྔར་ངོས་ཟིན་བྱུང་བ་ལ་འབུམ་གཅིག་དང་ཁྲི་བཞི་བཅུ་ལྷག་ཡོད།དེ་ལ་ཚན་རིག་པས་སྐྱེ་དངོས་རིག་པ་དང་གནའ་བོའི་སྐྱེ་དངོས་རིག་པ།གནམ་དཔྱད་རིག་པ།ས་གཤིས་རིག་པ།རྫས་འགྱུར་རིག་པ་སོགས་ཀྱི་དཔྱད་གཞིའི་ཡིག་ཆ་འབོར་ཆེན་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱས་རྗེས་གཅིག་མཐུན་གྱི་ལྟ་བ་ཞིག་བྱུང་ཡོད་པ་ནི།མིའི་རིགས་འདུས་པའི་སྲོག་ཆགས་དང་རྩི་ཤིང་གི་མེས་པོ་ནི་སྐྱེ་དངོས་ཕྲ་རབ་ཡིན་པ་དང༌།དེ་ལོ་དུང་ཕྱུར་བཅུ་ཕྲག་མང་པོར་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་རྗེས་གཞི་ནས་ཚེ་སྲོག་གི་རྣམ་པ་གཞན་དག་བྱུང་བར་འདོད་པ་དང༌།ཏུར་བུན་གྱི་འཕེལ་འགྱུར་སྨྲ་བས་ཀྱང་སྐྱེ་དངོས་རིགས་ཐ་དག་སྐྱེ་དངོས་རིགས་གཅིག་སྟེ་གནའ་བོའི་སྐྱེ་དངོས་ལས་བྱུང་བར་བཞེད་དེ།ཧ་ལམ་ལོ་དུང་ཕྱུར30ལྷག་གི་སྔོན་ནས་ཆ་རྐྱེན་ངེས་ཅན་འོག་ཏུ་ཚེ་སྲོག་བྱུང་བ་དང༌།དེའི་རྗེས་སུ་སྐྱེ་དངོས་དེ་རིགས་མུ་མཐུད་དུ་འཕེལ་འགྱུར་བྱུང་སྟེ་ད་ལྟ་འཛམ་གླིང་ན་གོང་དུ་བཀོད་པའི་དངོས་རིགས་ཀྱི་གྲངས་ཀ་དེ་ཙམ་ཡོད་པར་གསུངས་སོ།།
      ཡང་ཚེ་སྲོག་མི་འདྲ་བ་སྣ་མང་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་འདི་དག་འཕེལ་བའི་རྣམ་པ་ཡང་བོན་གཞུང་རྣམས་སུ་རྣམ་པ་བཞི་རུ་དབྱེ་སྟེ།སྣང་བ་འོད་ལ་བརྟེན་ཏེ་སྐྱེ་བ་དང༌།ས་ཆུ་སྒོ་ང་ལ་བརྟེན་ཏེ་སྐྱེ་བ་དང༌།དྲོད་སེར་རླན་ལ་བརྟེན་ཏེ་སྐྱེ་བ་དང༌།ཕ་མའི་མངལ་ལ་བརྟེན་ཏེ་སྐྱེ་བ་དང་བཞིའོ།།ཞིབ་ཏུ་ནི་དྲོད་ལས་སྐྱེ་བ་བཞི།སྒོ་ང་ལས་སྐྱེ་བ་གསུམ།མངལ་ལས་སྐྱེ་བ་གཉིས།རྫུས་ནས་སྐྱེ་བ་གསུམ་སྟེ་སྐྱེ་བའི་རྣམ་པ་བཅུ་གཉིས་སུ་ཡང་སྟོན་ཏོ།།དེ་ལ་བྱ་རིགས་ཉ་སྦལ་ལ་སོགས་པ་སྒོ་ང་ལས་སྐྱེ་ཞིང༌།ལྷ་ཡི་རིགས་རྣམས་རྫུ་འཕྲུལ་འོད་ལས་སྐྱེ་བ།འབུ་རིགས་རྣམས་དྲོད་སེར་རླན་ལས་སྐྱེ་བ།རང་རེ་མི་རིགས་རྣམས་ཁུག་རྐྱང་མངལ་ལས་སྐྱེ་ཞེས《མཛོད་འགྲེལ》ལས་གསུངས་སོ།།
      གཞན་དུ་ན་ཚེ་སྲོག་གི་རྟེན་དེ་ཡང་འགྱུར་བ་མེད་པ་ཞིག་མ་ཡིན་པར་འཚོ་བའམ་གནས་པའི་རྣམ་པ་གསུམ་སྟེ་འདོད་ཁམས་དང་གཟུགས་ཁམས་དང་གཟུགས་མེད་ཁམས་སམ་ཡང་ན་འགྲོ་བ་རིགས་དྲུག་ཏུ་གནས་འགྱུར་བྱེད་པར་འདོད་པ་འདི་ཡང་གཡུང་དྲུང་བོན་གྱི་རྒྱུ་འབྲས་སྟོན་པའི་ལྟ་བའི་རྨང་གཞི་ཞིག་ཡིན་ཏེ།“ལས་དང་ཉོན་མོངས་པས་བཅིངས་པའི་སེམས་ཅན་རྣམས་རིགས་དྲུག་གི་སྐྱེ་གནས་གཅིག་ལ་གཅིག་ཕོག་པའི་སྒོ་ནས་མཐོ་བ་སྲིད་པའི་རྩེ་གཟུགས་མེད་ཀྱི་ཁམས་སུ་འདྲོངས་ཤིང་ཡང་ཕྱིར་དམྱལ་བར་ལྷུང་བ་སྟེ།འགྲོ་བའི་གནས་རིགས་དྲུག་པོ་འདིར་ཟག་བཅས་ཀྱི་དགེ་བ་དང་མི་དགེ་བའི་རྒྱུས་གཅིག་ནས་གཅིག་ཏུ་སྐྱེ་ཞིང་འཁོར་བས་ན་འཁོར་བ་ཞེས་བྱ”{22}ཞེས་སོ།།
                                   3. ཚེ་སྲོག་གི་རིན་ཐང་ལྟ་ཚུལ། 
      བོན་རྣམས་ཀྱིས་འཇིག་རྟེན་འདིར་འཚོ་བའི་འགྲོ་བ་མི་དང་རི་དྭགས་ལ་སོགས་སྲོག་ཆགས་ཐམས་ཅད་འདྲ་མཉམ་ཡིན་པའི་ལྟ་ཚུལ་བཟུང་ཡོད་དེ།ལྟ་བ་དེ་ནི་བོན་གྱི་ཐེག་པ་ཀུན་གྱི་རྩེ་མོ་བླ་མེད་རྫོགས་པ་ཆེན་པོའི་ལྟ་བ་ཡིན་ཏེ།ཐེག་པ་དེ་ལས་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་འདྲ་མཉམ་ཡིན་པ་མ་ཟད།སངས་རྒྱས་དང་སེམས་ཅན་གཉིས་ཀྱང་མཐོ་དམན་མེད་པར་འདྲ་མཉམ་དུ་འདོད་ལ།དེ་ལྟར་འདོད་པའི་ལྟ་བ་དེའི་རྨང་གཞི་ནི“རང་འབྱུང་ཡེ་ཤེས”སམ“ཐིག་ལེ་ཉག་གཅིག”“བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་”ཞེས་པ་ལ་སོགས་པའི་ཐ་སྙད་དེའི་སྟེང་ནས་གྲུབ་པ་ཡིན།《རྫོགས་པ་ཆེན་པོ་ཞང་ཞུང་སྙན་རྒྱུད་ལས་མདོ་འགྲེལ་གསལ་བའི་སྒྲོན་མེ》ལས།“རང་བྱུང་སེམས་ཉིད་ཡེ་ནས་སྟོང་བ་ལ།།མཐོ་དམན་ཡངས་དོག་དངོས་ཉིད་ཡེ་ནས་མེད།།རིགས་དྲུག་སྐྱེ་བ་ཀུན་གྱི་སེམས་དེ་ལ།།འཁོར་འདས་མ་ལུས་དུས་གཅིག་རྫོགས་པ་ཡང༌།།”ཞེས་དང“འགྲོ་དྲུག་སངས་རྒྱས་ཡིན་པའི་རྟགས་སུ་ནི།།མཐོ་དམན་མེད་པར་བྱང་ཆུབ་སེམས་ཡིན་པས།།བརྟག་ཀྱིན་མི་མཐོང་སངས་རྒྱས་ཉིད་དུ་འདུག།རྒྱུ་རྐྱེན་མི་དགོས་དངོས་པོ་རང་ཁ་ཡིན།།”ཞེས་དང༌།《རྫོགས་པ་ཆེན་པོ་ཞང་ཞུང་སྙན་རྒྱུད་ལས་སྒྲོན་མའི་འགྲེལ་པ་ཉི་འོད་རྒྱན》ལས་ཀྱང༌།“ཤེས་རིག་རྒྱུད་ཀྱི་ཀུན་གཞི་ནི།སངས་རྒྱས་སེམས་ཅན་གཉིས་ཀྱི་རྒྱུད་ལ་མ་འདྲེས་སོ་སོར་ཤར་ཡང༌།ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱི་ཀུན་གཞི་ནི་སོ་སོ་ཐ་དད་མ་ཡིན་ཏེ།ཐིག་ལེ་ཉག་མ་གཅིག་གིས་སངས་རྒྱས་སེམས་ཅན་ཡོངས་ལ་ཁྱབ་པའོ།།”ཞེས་སོ།།དེ་ལྟར་སེམས་ཅན་འདྲ་མཉམ་ཡིན་པའི་རྒྱུ་མཚན་གྱིས“རིགས་དྲུག་ཕ་མ་བུ་གཉེན་ལ།།བདག་ཕྱོགས་མེད་པའི་སྙིང་རྗེ་བསྐྱེད།།”{23}དེ་ཀུན་ལ་གནོད་པ་དང་འཚེ་བ་གཏོང་མི་རུང་བར་གསུངས་པ་དེ་དེང་དུས་སུ་སྐྱེ་དངོས་དང་རི་དྭགས་སོགས་རང་འདོད་དུ་གནོད་འཚེ་མི་གཏོང་བར་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་དོ་མཉམ་ཡོང་བའི་ཐད་ལའང་དོན་སྙིང་ཆེན་པོ་ལྡན་ནོ།།
      དེ་ལྟར་ཀུན་གཞི་དང་བདེ་གཤེགས་ཀྱི་སྙིང་བོ་ཁྱབ་ཚུལ་གྱི་སྟེང་ནས་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་འདྲ་མཉམ་དུ་འདོད་ནའང༌།བྱེ་བྲག་གི་ལུས་རྟེན་དང་རང་གཞན་གྱི་དོན་རྒྱ་ཆེན་པོ་སྒྲུབ་ཐུབ་མིན་གྱི་སྟེང་ནས་མི་ལུས་རིན་པོ་ཆེ་ཁྱད་པར་འཕགས་ཏེ།ཐ་ན་ལྷས་ཀྱང་འགྲན་པའི་ཟླ་མེད་པར་འདོད་དོ།།དེ་བས་བོན་གྱི་གཞུང་ཀུན་ནས་མི་ལུས་ཐོབ་པ་ཤིན་ཏུ་རྙེད་དཀའ་བར་གསུངས་ཤིང༌།དེ“དཔེར་ན་གྱང་ལོགས་ཀྱི་ཞལ་བ་འཇམ་པ་ལ་སྲན་མ་སྤར་གང་གཏོར་ན།དེ་གྱང་ངོས་སུ་ཆགས་མི་སྲིད་ཅིང་གལ་ཏེ་གཅིག་ཙམ་ཆགས་པ་བྱུང་ན་ཤིན་ཏུ་ངོ་མཚར་ཆེ་བ་བཞིན་དུ།ངན་སོང་གསུམ་སོགས་མི་ཁོམ་པའི་གནས་ནི་ས་གཞི་དང་འདྲ་ལ།མིའི་སྐྱེ་གནས་གྱང་ལོགས་དང་འདྲ་བ་ལས།ད་རེས་མི་ཁོམ་པའི་གནས་སུ་སྐྱེས་པ་མིའི་ལུས་རྟེན་རྙེད་པ་འདི་ནི་གྱང་ལོགས་སུ་སྲན་མ་ཆགས་པ་དང་འདྲ་སྟེ་ཤིན་ཏུ་རྙེད་པ་དཀའ་འོ།།”{24}དེ་བཞིན་དུ་དལ་འབྱོར་རྙེད་དཀའ་བའི་དཔེ་ལ་ད་དུང་ཨུཏཔལ་གྱི་མེ་ཏོག་དང་ནམ་ལངས་པའི་སྐར་མ།སོ་མཚམས་ཀྱི་ལོ་ཏོག་སོགས་བཀོད་ཡོད།
      དེ་འདྲའི་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་མཉམ་པ་ཉིད་ཀྱི་ལྟ་བའི་སྟེང་ནས་བོན་རྣམས་ལ་ཚེ་སྲོག་ཡོད་ཚད་ལ་རྩི་འཇོག་དང་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པའི་འདུ་ཤེས་ཤིག་ངང་གིས་ཆགས་ཡོད་ཅིང༌།ལྷག་པར་དུ་མི་ལུས་རིན་པོ་ཆེ་རྙེད་དཀའ་བའི་རྒྱུ་མཚན་སྟེང་ནས་དེ་ལ་གཅེས་སྤྲོས་བྱེད་དགོས་པ་དང་དེ་སྙིང་བོ་ཡོད་པ་ཞིག་བགྱི་བར་བོན་གྱི་སྔོན་བྱོན་དམ་པ་ཇི་སྙེད་ཀྱིས་ཞལ་ནས་ཡང་ཡང་དུ་གདམས་ཏེ།ཤར་རྫ་བཀྲ་ཤིས་རྒྱལ་མཚན་གྱི་ཞལ་ནས་ཀྱང༌།“རྟེན་འདིའི་སྟེང་ནས་དགེ་བའི་ལས་ཤིག་སྒྲུབ་ནའང་སེམས་ཅན་ཕྱི་མ་ལས་སྟོབས་ཆེ་བ་བསྒྲུབ་ནུས།མི་དགེ་བའི་ལས་བསགས་ཀྱང་དེ་བཞིན་གཞན་གྱིས་སྒྲུབ་པ་ལས་ནུས་པ་ཆེ།དེས་ན་ད་རེས་བདེ་སྡུག་གི་རྒྱུ་རང་གི་ལག་ཏུ་ལེན་ནས་སྒྲུབ་ཏུ་ཡོད་པའི་དུས་འདིར།ལས་མི་དགེ་བ་ཐམས་ཅད་སྤང༌།དགེ་བ་ཐམས་ཅད་བསྒྲུབ།རྒྱུན་དུ་དྲན་པ་དང་ཤེས་བཞིན་བཟུང་ནས།བསམ་པ་དང་བྱ་བྱེད་ཐམས་ཅད་དགེ་བ་འབའ་ཞིག་ཏུ་བསྒྱུར་ཏེ།ལས་དང་ལམ་མ་ལོག་པ་གལ་ཆེ།”{25}ཞེས་གསུངས་པ་དང༌།《མན་ངག་རིན་པོ་ཆེ་ཨ་ཁྲིད་ཀྱི་སྔོན་འགྲོའི་ཚིགས་བཤད》ལས་ཀྱང༌།“བྱའོ་སྙམ་པའི་དགེ་བ་གླས་ལ་བོར།།ཐོབ་པར་དཀའ་བའི་མི་ཚེ་གཡེང་ལ་ཟད།།ད་རུང་ངེས་ཤེས་རྒྱུད་ལ་མ་སྐྱེས་པའི།།མདོ་མེད་ལེ་ལོ་མཁན་ཁྱོད་སྙིང་རེ་རྗེ།།”ཞེས་གདམས་པ་ལྟར་རོ།།
      མདོར་ན་འདིར་ཁོ་བོས་གཡུང་དྲུང་བོན་གྱི་དཔེ་ཆ་དག་ལ་གཞི་བཅོལ་ནས་གངས་ལྗོངས་ར་བའི་ཡུལ་གྱི་རང་སའི་ཆོས་ལུགས་ཏེ་གཤེན་རབ་པའི་སྲིད་པའི་ལྟ་ཚུལ་ལ་དཔྱད་ཁུལ་བྱས་ཀྱང༌།གཅིག་ནས་ཡོན་ཚད་ཞན་པ་དང་གཉིས་ནས་དཔྱད་གཞིའི་ཡིག་ཆར་ཚད་ཡོད་དབང་གིས་ཕྱོགས་ཐམས་ཅད་ནས་འཐུས་སྒོ་ཚང་བ་ཞིག་བརྗོད་མ་ཐུབ་པ་དང༌།བརྗོད་པ་དག་ཀྱང་སྐྱོན་དང་ནོར་འཁྲུལ་མི་ཉུང་བ་ཞིག་གནས་སྲིད་ནའང་སོ་ཕག་ཕངས་ཏེ་གཡང་ཊི་འདྲེན་པའི་དཔེ་ལྟར་འདིའི་ཕྱོགས་ལ་མཁྱེན་རྒྱ་ཡངས་པ་དག་གི་སྤྲོ་བ་འདྲེན་ཕྱིར་ངལ་བ་ལ་ཞུགས་པ་དགོངས་དག་ཡོད་པ་ཞུ་ཞུ།