མཚོ་སྔོན་ཁྲི་ཤོར་རྒྱལ་མོའི་བྱང་གི་ཕྱོགས་དང་མདོ་ལ་རིང་མོའི་རི་བོའི་ལྷོ་འདབས་ཀྱི་བར་དབྲག་ཏུ།མཚོ་བྱང་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་ནི་གཡུ་ཡི་མུ་ཏིག་ཅིག་ཕྲ་བརྒྱབ་པ་དང་མཚུངས་པར་ཆགས་ཡོད།ས་ཁྱོན་ན་སྤྱི་ལེ་གྲུ་བཞི་མ་ཁྲི3་སྟོང4ཆིག་བརྒྱ་ཡོད་པའི་ཡུལ་གྱི་བཀོད་པ་དེ།མཚེའུ་དང་གངས་རི།འགག་ཕྲེང་དང་རྩྭ་ཐང་སོགས་སའི་ཆགས་དབྱིབས་རྣམ་པ་སྣ་ཚོགས་ཀྱིས་གྲུབ་ཅིང་།ཡུལ་དེར་གནས་བཅས་པའི་རིགས་སོ་སོའི་མི་དམངས་རྣམས་ཀྱང་མཐུན་སྒྲིལ་འབད་འཐབ་དང་འཆམ་མཐུན་མཉམ་གནས།ཐུན་མོང་འཕེལ་རྒྱས་འགྲོ་བའི་དམིགས་འདུན་གཅིག་ཏུ་སྙེག་ནས་ཡོད།
      ས་རྒྱུས་ཐོན་ཁུངས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་ཤིང་རིག་གནས་སྣང་ཚུལ་གྱི་ཐོན་ཁུངས་སྣ་ཚོགས་ཡིན་པ་དེས།མཚོ་བྱང་ཁུལ་གྱིས“ལྗོངས་རྒྱུས་ཁུལ་དར”བྱེད་པའི་འཐབ་ཇུས་ལག་བསྟར་བྱེད་པར་རྨང་གཞི་བརྟན་པོ་ཞིག་བཏིང་བ་རེད།མཚོ་བྱང་ཁུལ་ཏང་ཨུའི་ཧྲུའུ་ཅི་གཞོན་པ་ཅིན་ཧི་ཆིན་གྱིས་མཚམས་སྦྱོར་བྱས་དོན།ཉེ་བའི་ལོ་འགའི་རིང་ལ།མཚོ་བྱང་ཁུལ་གྱིས་མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་ཏང་ཨུ་དང་།ཞིང་ཆེན་སྲིད་གཞུང་གིས་བཏོན་པའི“ལྗོངས་རྒྱུས་ཞིང་ཆེན་དར་བར་བྱེད་པ”ཞེས་པའི་འཐབ་ཇུས་ཀྱི་ཁྲིད་སྟོན་འོག་ཏུ།ཚན་རིག་གི་འཕེལ་རྒྱས་ལྟ་བ་ལག་ལེན་མཐིལ་ཕྱིན་དང་།སྤྱི་ཚོགས་རིག་གནས་སྣང་ཚུལ་དང་ས་རྒྱུས་ཀྱི་དགེ་མཚན་ལ་བརྟེན་ནས།སྐྱེ་ཁམས་ལྗོངས་རྒྱུའི་འདུ་ཤེས་ཇེ་དྲག་ཏུ་གཏོང་བ་དང་།ལྗོངས་རྒྱུའི་ཁྱད་ཆོས་ཅན་གྱི་མིང་རྟགས་བསྐྲུན་པ།ལྗོངས་རྒྱུའི་ཐོན་ལས་ནར་སོན་པར་བསྐྱེད་བསྲིང་།རོང་འབྲོག་པ་རྣམས་ཀྱི་སྣེ་ཁྲིད་ནས་ལས་ཞུགས་ཕྱུག་བསྒྱུར་བྱེད་པ་བཅས་ལ་ཕན་འབྲས་མངོན་གསལ་ཐོབ་ཟེར།     2008ལོར།ནང་ལོགས་སུ་ས་འགུལ་བྱུང་བ་སོགས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་ངན་པའི་འོག་ཏུའང།མཚོ་བྱང་ཁུལ་གྱི་ལྗོངས་རྒྱུའི་གནས་བབ་ལ་ཉམས་ཆག་མ་བྱུང་བར།ལོ་ཧྲིལ་བོར་ལྗོངས་རྒྱུ་བྱེད་མཁན་མི་ཐེངས་ས་ཡ་གཅིག1དང་འབུམ8ཁྲི་9ལ་སྣེ་ལེན་བྱས་པས།དེ་ལོ་སྔོན་མ་ལས་བརྒྱ་ཆའི35དང་གྲངས་ཆུང་གཅིག་གིས་འཕར་བ་དང་།ལྗོངས་རྒྱུའི་ཕྱོགས་བསྡུས་ཡོང་འབབ་སྒོར་མོ་དུང་ཕྱུར2དང་བྱེ་བ་གཅིག་ལ་སླེབས་པས།དེ་ལོ་སྔོན་མ་ལས་བརྒྱ་ཆའི35འཕར་སྣོན་བྱུང་།ད་ལོའི་ལོ་སྟོད་དུ།མཚོ་བྱང་ཁུལ་ལ་ལྗོངས་རྒྱུར་ཡོང་བའི་མི་ཐེངས་དེ་འབུམ4དང་ཁྲི5སྟོང་གསུམ་སུམ་བརྒྱར་སླེབས་པས།དེ་ལོ་སྔོན་མ་ལས་བརྒྱ་ཆའི13དང་གྲངས་ཆུང་ཐིག་བཞི་ཡིས་འཕར་སྣོན་བྱུང་ཡོད་ལ།ལྗོངས་རྒྱུའི་ཕྱོགས་བསྡུས་ཡོང་འབབ་བྱེ་བ3དང་ས་ཡ8འབུམ8ཁྲི5ལ་སླེབས་པས།དེ་ལོ་སྔོན་མ་ལས་བརྒྱ་ཆའི26དང་གྲངས་ཆུང་དགུ་གསུམ་གྱིས་འཕར་སྣོན་བྱུང་།མཚོ་བྱང་ཁུལ་གྱི་ལྗོངས་རྒྱུ་ཆེས་བཟང་བའི་དུས་སྐབས་ནི་སྤྱིར་བཏང་དུ་ཟླ7པའི་རྗེས་ནས་ཡིན་པས།སྔོན་དཔག་བྱས་ན་ད་ལོའི་ལོ་ཧྲིལ་བོའི་ལྗོངས་རྒྱུའི་ལས་དོན་དེ་ཡང་ལོ་ལེགས་འབྱུང་བའི་ལོ་ཞིག་ཡིན་རྒྱུ་རེད་འདོད།     སྐྱེ་སྟོབས་ཀྱི་དཔལ་འབར་བ་བཞིན་དར་བའི་སྐྱེ་ཁམས་ལྗོངས་རྒྱུ་དེས།མཚོ་བྱང་ཁུལ་གྱི་རོང་འབྲོག་པ་རྣམས་ལ་ལས་ཞུགས་ཀྱི་གོ་སྐབས་ཤིག་བསྐྲུན་པར་མ་ཟད།ཁོ་ཚོའི་ཕྱུག་བསྒྱུར་གྱི་བགྲོད་ལམ་ཡང་ཇེ་ཆེར་བཏང་།མཚམས་སྦྱོར་བྱས་པ་ལྟར་ན།མིག་སྔར་མཚོ་བྱང་ཁུལ་དུ་སྐར་གྲངས་རིམ་པ་ཅན་གྱི་ཞིང་པའི་སྤྲོ་ཁྱིམ29ཡོད་ལ།དེའི་མི་ཚད་ད་དུང་ཡུལ་དེའི་ཞིང་པ་ཚོས་ཤོག་དྲས་རི་མོ་འདྲ་བ་དང་མི་རིགས་ཀྱི་གྱོན་ཆས་བཟོ་བ།རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་ཀྱི་རུས་སྒྲོམ་གྱིས་རྒྱན་རིས་བཟོ་བ་སོགས་ལག་ཤེས་བཟོ་རྩལ་ཐོན་རྫས་ལས་པ་བརྒྱུད་ནས་རང་རང་གི་ཡོང་འབབ་ཇེ་མང་དུ་གཏོང་གིན་ཡོད།རོང་འབྲོག་པ་མི་ཉུང་བ་ཞིག་གིས་ད་དུང་རང་དང་ཁད་ཐག་མི་རིང་བའི་ཞིང་པའི་སྤྲོ་ཁྱིམ་དུ་སོང་ནས་ཞོར་ལས་བྱས་ཏེ།ལྗོངས་རྒྱུའི་ཐོན་ལས་འཕེལ་རྒྱས་ཆེན་པོ་འབྱུང་བའི་ཕན་འབྲས་མྱོང་གིན་ཡོད།     ད་ལོར་ལོ22ཡིན་པའི་བོད་རིགས་སྟག་ཤར་རྡོ་རྗེ་ཚེ་རིང་གིས།སྤྲོ་སེམས་དང་ལྡན་པའི་སྒོ་ནས་ཕྱོགས་ཡོང་གི་མགྲོན་པོ་རྣམས་གསེར་དངུལ་ཐང་གི་བོད་རིགས་སྲོལ་ལུགས་ལྡན་པའི་མགྲོན་ཁང་དུ་འཁྲིད་ཀྱིན་ཡོད།རྡོ་རྗེ་ཚེ་རིང་ལོ་ན་ཆུང་ཡང་།ཁོ་ད་ལྟ་བོད་རིགས་སྲོལ་ལུགས་ལྡན་པའི་མགྲོན་ཁང་གི་བདག་གཉེར་ཐད་ཉམས་མྱོང་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་ཅན་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད།ལས་ཀ་དེའི་ཐད་ནས་གླེང་མོལ་བྱས་ཚེ།རྡོ་རྗེ་ཚེ་རིང་ལ་སྤྲོ་བ་ཤིན་ཏུ་ཆེ།“2005ལོ་ནས་བཟུང་།ལོ་རེའི་ཟླ4བ་ནས་ཟླ9བའི་བར་དུ།ངས་འདི་ནས་ལས་ཀ་ལས་ཀྱིན་ཡོད།དུས་ཡུན་ཟླ་ངོ་དྲུག་གི་རིང་ལ།ངས་ཕལ་ཆེར་སྒོར་མོ་ཁྲི་གཅིག་དང་སྟོང་ལྔ་ཡས་མས་ལེན་ཐུབ།”ཟེར།ད་ལྟའི་ལྗོངས་རྒྱུའི་གནས་བབ་དེ་འདྲ་བཟང་བར་བལྟས་ནས།རྡོ་རྗེ་ཚེ་རིང་གིས་འཚེར་སྣང་དང་བཅས་པའི་སྒོ་ནས་ངས་ཀྱང་བོད་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པའི་འཚོ་བ་རོལ་མྱོང་བྱེད་སའི་སྤྲོ་ཁྱིམ་ཞིག་གཉེར་ན་འདོད་ཟེར།      མདོ་ལ་རྫོང་བཀྲ་ཤིས་རྟགས་བརྒྱད་གྲོང་རྡལ་གྱི་ར་དུང་སྟེགས་སྡེ་བའི་ཞིང་ཁའི་སྤྲོ་ཁྱིམ་ནི།ཅོག་ཙེ་རི་བོར་འབོད་པ་དེའི་ལྗོངས་ཁུལ་གྱི་ཞིང་པའི་སྤྲོ་ཁྱིམ་ཨང་དང་པོ་ཡིན།2008ལོའི་ཟླ7པར།ཞིང་པའི་སྤྲོ་ཁྱིམ་གྱི་སྒོ་འབྱེད་པའི་ཉིན་དེར།ཧོས་རིགས་རྒན་པོ་ཐཱེན་ཁྲིན་ཞང་གི་སེམས་ལ་གདེང་ཚོད་ཅི་ཡང་མེད་པར་སྤྲོ་ཁྱིམ་ནང་ཡོང་བའི་མགྲོན་པོ་ཨེ་ཡོད་ཀྱི་སེམས་ཁུར་བྱས།ལོ་གཅིག་ཙམ་ལས་མ་འགོར་བའི་རིང་ལ།སྤྲོ་ཁྱིམ་དེའི་བདག་གཉེར་པ་ཐཱེན་རྒན་པོ་ཚང་གི་ཡོང་འབབ་དེ་ལོ་རེར་སྒོར་ཁྲི་གསུམ་ལྷག་ལ་བུད་ཅིང་།ཁོ་ཚང་ལ་བཟའ་མི་དྲུག་ཡོད་པ་ཚང་མ་སྤྲོ་ཁྱིམ་ནང་འཁོར་གྱིན་ཡོད་པར་མ་ཟད།ད་དུང་རང་སྡེ་བའི་ནང་གི་བུད་མེད་ལོ་ཆུང་གཉིས་ཀྱང་གླ་རྒྱག་པར་གླས་ཡོད།།     མཚོ་བྱང་ཁུལ་གྱིས་ད་དུང་ཧུར་ཐག་གིས་ལྗོངས་རྒྱུའི་ཐོན་རྫས་གསར་སྤེལ་བྱེད་པའི་རྣམ་པ་གསར་བ་འཚོལ་ཞིབ་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད་ལ།ཚོང་རའི་ནང་རྐྱེན་ནང་འདྲེན་དང་།དམངས་གཉེར་མ་དངུལ་ཚུར་འགུགས།སུ་ལ་དབང་བ་དང་བདག་གཉེར་བྱེད་དབང་གཉིས་རྐྱ་བཀར་བ་ལག་བསྟར་བྱེད་པ་ཚོད་ལྟ་བྱས་པས།ཕན་འབྲས་མངོན་གསལ་བླངས།སྐྱེ་ཁམས་ལྗོངས་རྒྱུས་ཚད་ངེས་ཅན་ཞིག་གི་སྟེང་ནས་མཚོ་བྱང་ཁུལ་གྱི་ལས་དོན་སྣ་ཚོགས་འཕེལ་རྒྱས་སུ་འགྲོ་བར་སྐུལ་སྤེལ་བྱས།2008ལོར།མཚོ་བྱང་ཁུལ་གྱིས་ས་ཁུལ་རང་གི་ཐོན་སྐྱེད་སྤྱིའི་ཐོན་རིན་སྒོར་མོ་དུང་ཕྱུར38དང་བྱེ་བ་གཅིག་ས་ཡ་དགུ་མངོན་འགྱུར་བྱས་པས།དེ་དུས་མཉམ་ལས་བརྒྱ་ཆའི15དང་གྲངས་ཆུང6གིས་འཕར་ཞིང་།མཁར་གྲོང་སྡོད་དམངས་མི་རེར་ཆ་སྙོམ་བགོ་བཤའ་རྒྱག་ཆོག་པའི་ཡོང་འབབ་སྒོར་མོ་ཁྲི་གཅིག་དང་བདུན་བརྒྱ་བཅུ་ལ་སླེབས་པས།དེ་དུས་མཉམ་ལས་བརྒྱ་ཆའི18དང་གྲངས་ཆུང8ཀྱིས་འཕར་ཡོད།།      མིན་ཡོན་རྫོང་གི་ཡོན་ཐེ་རི་བོའི་ལྡིང་ཁང་ནས་ས་གཞི་ཡོད་ཚད་སེར་ལམ་མེར་ཡོད་པའི་སྐེ་ཚེའི་ཞིང་ཐང་ལ་བལྟས་ཚེ།ཞིང་ས་མུའུ་འབུམ་ལྔ་ཙམ་ཡོད་པའི་དཔག་ཚད་དུ་མའི་ཡུལ་གྲུ་ནི་སེར་བོ་གསེར་གྱི་འཇིག་རྟེན་དུ་བསྒྱུར་ནས།གང་སར་དྲི་བསུང་དང་རྐང་དྲུག་བུང་བའི་དར་དིར་གྱིས་ཁེངས་འདུགམིན་ཡོན་རྫོང་ལྗོངས་རྒྱུ་ཅུའི་ཅུའུ་ཀྲང་མ་རུའུ་ཞང་གིས་གསར་འགོད་པར་བཤད་རྒྱུར།ད་ལོར་ངེད་ཅག་རྫོང་གིས་སྐབས་གསུམ་པའི་སྐེ་ཚེའི་མེ་ཏོག་ལྗོངས་རྒྱུའི་རིག་གནས་དུས་ཆེན་བསྒྲུབ་ཀྱིན་ཡོད་པས།སྔོན་དཔག་བྱས་ན་སྐབས་དེར་ཕྱོགས་ཡོང་གི་མགྲོན་པོ་མི་ཐེངས་འབུམ་གཅིག་དང་ཁྲི་ལྔ་ཡོད་རྒྱུ་རེད་འདོད་ཟེར།།      ལོ་ལྔའི་འཆར་གཞི་བཅུ་གཅིག་པའི་སྐབས་སུ།མཚོ་བྱང་ཁུལ་གྱིས་ལྗོངས་རྒྱུའི་ལས་གཞི་ལ་མ་དངུལ་སྒོར་མོ་དུང་ཕྱུར10དང་བྱེ་བ་དགུ་བཏང་ཞིང་།འཛུགས་སྐྲུན་ལས་གཞི39དང་།གསེར་དངུལ་ཐང་།ལེ་དབར་བརྒྱ་ཡི་སྐེ་ཚེའི་མེ་ཏོག་གི་ཡུལ་ལྗོངས།མདོ་ལ་རིང་མོའི་མཛེས་ལྗོངས་བཅས་སྔ་རྗེས་སུ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིA4ཅན་རིམ་པའི་ལྗོངས་རྒྱུ་ས་ཁུལ་དུ་བདམས།མིག་སྔར།མཚོ་བྱང་ཁུལ་གྱི་ཁོངས་སུ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིA4ཅན་རིམ་པའི་ལྗོངས་རྒྱུ་ས་ཁུལ5ཡོད་པས།རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིA4ཅན་རིམ་པའི་ལྗོངས་རྒྱུ་ས་ཁུལ་གྱིས་ཡོངས་སུ་ཁེབས་པ་མངོན་འགྱུར་བྱས།སྡོམ་རྩིས་བྱས་པ་ལྟར་ན།ལོ་ལྔའི་འཆར་གཞི་བཅུ་གཅིག་པའི་སྐབས་སུ།ཁུལ་ཡོངས་ཀྱིས་བསྡོམས་པས་རྒྱལ་ཁབ་ཕྱི་ནང་གི་མགྲོན་པོ་མི་ཐེངས་ས་ཡ་ལྔ་ལ་སྣེ་ལེན་བྱས་ཤིང་།ལྗོངས་རྒྱུ་ཕྱོགས་བསྡུས་ཡོང་འབབ་སྒོར་མོ་དུང་ཕྱུར5དང་བྱེ་བ་གཉིས་ས་ཡ་གསུམ་ལ་སླེབས་པས།ལྗོངས་རྒྱུའི་ཡོང་འབབ་ཀྱིས་ས་ཁུལ་གྱི་ཐོན་སྐྱེད་སྤྱིའི་ཐོན་རིན་གྱི་བརྒྱ་ཆའི5དང་གྲངས་ཆུང་སོ་གསུམ་ཟིན།      མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་ལྗོངས་རྒྱུ་ཅུའི་ཅུའུ་ཀྲང་གཞོན་པ་ཞུའུ་ཧའོ་ཡིས་མཚོ་སྔོན་གྱི་ལྗོངས་རྒྱུ་གསར་སྤེལ་བྱེད་པའི་ཁྱད་ཆོས་སྐོར་ལ་ཚིག་ཉུང་ཞིང་དོན་འདུས་པའི་སྒོ་ནས་བཤད་རྒྱུར།མཚོ་སྔོན་གྱི་ལྗོངས་རྒྱུ་གསར་སྤེལ་ནི།སྐྱེ་ཁམས་ལ་གནོད་པ་མེད་པའི་གནས་ཚུལ་འོག་ཏུ་ད་གཟོད་ལྗོངས་རྒྱུ་གསར་སྤེལ་བྱེད་དགོས།སྐྱེ་ཁམས་ལ་གཏོར་བརླག་ཐེབས་ཤིང་།ཆ་རྐྱེན་མི་ལྡན་པ་ཞིག་ཡིན་ཕྱིན།གཅིག་ཀྱང་བསྒྲུབ་མི་ཆོག་ཟེར།2005ལོའི་མཚོ་བྱང་ཁུལ་གྱི་ཐེངས་དང་པོའི་ལྗོངས་རྒྱུ་འཕེལ་རྒྱས་ཚོགས་ཆེན་ཐོགལྗོངས་རྒྱུ་འཕེལ་རྒྱས་ཐད་ཀྱི་ཆེད་སྤྱོད་ཐེབས་རྩ་བཙུགས།ད་ལོའི་ཟླ5པའི་བར།ཁུལ་དང་རྫོང་གི་ནོར་སྲིད་ཀྱིས་བསྡོམས་པས་སྒོར་མོ་བྱེ་བ་གཅིག་དང་འབུམ་གཅིག་བཏོན་ནས།དེ་ཚང་མ་ལྗོངས་ཁུལ་སོ་སོའི་སྐྱེ་ཁམས་སྲུང་སྐྱོབ་དང་དགོས་ངེས་ཀྱི་ལྗོངས་རྒྱུ་སྒྲིག་ཆས་འཛུགས་སྐྲུན་སྟེང་དུ་བཀོལ།     ལྗོངས་རྒྱུ་གསར་སྤེལ་བྱེད་པའི་ཁྲོད།མཚོ་བྱང་ཁུལ་གྱིས་འཆར་འགོད་སྔོན་ལ་འགོད་པར་མཐོང་ཆེན་བྱས་ཏེ།སྐྱེ་ཁམས་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་རྒྱུ་དེ་ཐོག་མཐའ་བར་གསུམ་དུ་གོ་གནས་གལ་ཆེན་ལ་བཞག་ཡོད།ཉེ་བའི་ལོ་གཅིག་གཉིས་ཀྱི་རིང་ལ།མཚོ་བྱང་ཁུལ་གྱིས《མཚོ་བྱང་ཁུལ་གྱི་ལྗོངས་རྒྱུ་ལས་རིགས་འཕེལ་རྒྱས་སྤྱིའི་འཆར་འགོད》ཞེས་པ་སོགས་འཆར་འགོད་ཡིག་ཆ9ལས་ནས་གྲུབ།དུས་མཚུངས་སུ་སྐྱེ་ཁམས་སྲུང་སྐྱོབ་དང་ལྗོངས་རྒྱུ་གསར་བཏོད་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་བཟང་པོ་གསར་སྐྲུན་དོན་འཁྱོལ་བྱེད་ཆེད།མཚོ་བྱང་ཁུལ་གྱིས2004ལོ་ནས་བཟུང་།ཁུལ་ཡོངས་ཀྱི་རྡོ་སོལ་གཏེར་ཁུངས་ཆུང་བ་དང་།གསེར་རྐོ་གཏེར་ཁུངས་ཆུང་བ130ལ་གཅིག་བསྡུས་སྒོས་བཅོས་སྐྱོང་བྱས་པས།ལྗོངས་རྒྱུ་ཁོར་ཡུག་ལ་ལེགས་བཅོས་ཆེས་ཆེན་པོ་འཐོབ།   །