ཀྱག་ཀྱོག་གི་མི་ཚེའི་ཁྲོད་དུ་སྤྱང་གྲུང་གི་རིག་པའི་འཇོན་ནུས་ལ་བརྟེན་ནས་བརྩོན་འགྲུས་ཀྱི་གོམ་སྟབས་དུས་གཏན་དུ་མཚམས་མ་འཇོག་པར་དུས་ཚོད་སྐར་ཆ་ཙམ་ལའང་གཅེས་འཛིན་བྱས་པར་བརྟེན།རང་རྒྱལ་གྱི་བོད་རིག་པ་ལ་ཞིབ་འཇུག་དང་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་བའི་བརྒྱུད་རིམ་ཁྲོད་དུ་མཛད་རྗེས་བླ་ན་མེད་པ་ཡོད་མཁན་ཞིག་ཏུ་གྱུར།ཁོང་ནི་རང་རྒྱལ་གྱི་ས་གཞི་ཡངས་པོར་སྙན་པའི་གྲགས་པ་འབྲུག་སྒྲ་ལྟར་ཁྱབ་པའི་མི་ཉག་མགོན་པོ་ལགས།
དུས་ཚོད་རྒན་པོས་ཚོར་མེད་ཀྱི་གོམ་སྟབས་བསྒྱུར་ནས༢༠༠༦ལོའི་འབྲས་ལྡན་དུས་སུ་སླེབས་དུས།དགུང་ལོ༨༤ལ་སོན་པའི་མི་ཉག་མགོན་པོ་ཉིད་རྒྱལ་ས་པེ་ཅིན་ནས་ཕ་ཡུལ་ལ་ཕེབས་པའི་སྐབས་དང་བསྟུན་དེ་སྨྱུག་འཛིན་པས་དར་མདོའི་སྤང་རྒྱན་མེ་ཏོག་མགྲོན་ཁང་དུ་མི་ཉག་མགོན་པོར་བཅར་འདྲི་ཞུས་པ་ཡིན།
༡༩༢༣ལོར་མི་ཉག་མགོན་པོ་དཀར་མཛེས་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་དར་མདོ་རྫོང་ཤར་མི་ཉག་རིང་མོའི་སྨད་འབོ་ཡུལ་གངས་དཀར་གྱི་ཉེ་འགྲམ་དུ་ཆགས་པའི་མི་རྒྱུད་གྲོང་སྟོད་ཀྱི་འབྱོར་འབུ་ཚང་ལ་འཁྲུངས།དགུང་ལོ༥ལ་སོན་དུས་མ་ཡུམ་གྱི་ཁ་བཀོད་ལྟར་འབོ་གངས་དཀར་སྤྲུལ་སྐུ་དགེ་རྒན་ལ་བསྟེན་ནས་སྦྱོར་ཀློག་འདོན་ཆོག་སོགས་སྦྱངས་འགོ་ཚུགས།དུས་དེ་ནས་བཟུང་མི་ལོ༢༨ཀྱི་རིང་ལ་གངས་དཀར་སྤྲུལ་སྐུ་དང་འབྲལ་མེད་དུ་ཕྱག་ཕྱིར་འབྲངས་ནས་མདོ་སྔགས་ཀྱི་གཞུང་སོགས་ལ་གསན་སྦྱོང་རྒྱ་ཆེར་མཛད།
སྨྱུག་འཛིན་པས་བཅར་འདྲི་ཞུས་པའི་སྐབས་སུ་ཁོང་རང་དང་ཕ་ཡུལ་གཅིག་པའི་ཇེ་དགའ་ཡང་ཏག་ཏག་དེར་སླེབས།ཁ་བརྡ་ལབ་ཞོར་དུ་ཇེ་དགས་མི་ཉག་མགོན་པོའི་འབྲེལ་ཡོད་གནས་ཚུལ་སྐོར་སྨྱུག་འཛིན་པར་ངོ་སྤྲོད་བྱས་བྱུང་།མི་ཉག་མགོན་པོས་ཆུང་དུས་ནས་གངས་དཀར་སྤྲུལ་སྐུའི་མདུན་ནས་སུམ་རྟགས་དག་གསུམ་དང་སྙན་ངགསྒྲ་རིག་པ།ཚད་མ།གསོ་བ་རིག་པ།ནང་དོན་རིག་པ་སོགས་བོད་ཀྱི་བཅུ་ཕྲག་རིག་གནས་མཐའ་དག་གསན་སྦྱོང་ཟབ་མོ་མཛད་མྱོང་བ་མ་ཚད།ད་དུང་གངས་དཀར་སྤྲུལ་སྐུ་དང་ལྷན་དུ་བོད་ལྗོངས་དབུས་གཙང་དང་།བོད་ཀྱི་རིག་གནས་བང་མཛོད་ཁམས་སྡེ་དགེར་ཕེབས་ཏེ་མཁས་པའི་དབང་པོ་བཅུ་ཕྲག་ལྷག་དགེ་རྒན་ལ་བསྟེན་ནས་མདོ་སྔགས་རིག་གནས་མན་ངག་བཅས་ལ་སྦྱང་བརྩོན་ལེགས་པ་མཛད་མཐར།གངས་དཀར་སྤྲུལ་སྐུའི་སློབ་མ་ཡོངས་རྫོགས་ནང་དུ་ཆེས་འཇོན་ནུས་ཅན་དུ་གྱུར་པས་ཕྱིན་ཆད་ཁོང་རང་གིས་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་ཉམས་པ་སླར་གསོ་དང་མི་ཉམས་གོང་འཕེལ་གཏོང་བར་རྨང་གཞི་ཆེས་བརྟན་པོ་ཞིག་བཏིང་ཡོད་པ་རེད།༡༩༥༢ལོར་དགུང་ལོ༢༩ལ་སོན་པའི་མི་ཉག་མགོན་པོ་ཉིད་གོང་རིམ་གྱི་འབོད་སྐུལ་དང་ལེན་བྱས་ནས་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་མི་རིགས་ལས་བྱེད་པ་མཛད།སྔོན་རྗེས་སུ་དཀར་མཛེས་ཁུལ་རིག་གནས་སློབ་གསོ་ཅུས་དང་།དཀར་མཛེས་ཁུལ་ཡིག་སྒྱུར་ཅུས།དཀར་མཛེས་ཁུལ་སློབ་དེབ་རྩོམ་སྒྱུར་ཅུས།ལྷོ་ནུབ་མི་རིགས་སློབ་གྲྭ་ཆེན་པོ་བཅས་སུ་སློབ་ཁྲིད་དང་སློབ་དེབ་རྩོམ་སྒྱུར་གྱི་ཕྱག་ལས་མཛད་ནས་མི་རིགས་ལས་བྱེད་པ་གསོ་སྐྱོང་བྱེད་པར་དགོས་ངེས་ཀྱི་བྱས་རྗེས་དུ་མ་བཞག་ཡོད།
སྨྱུག་འཛིན་པས་བཅར་འདྲི་བྱེད་ཞོར་ལ་ཤེས་རྟོགས་བྱུང་རྒྱུར།བརྩོན་འགྲུས་ནི་རང་གི་སེམས་གཞུང་གི་སྒུལ་ཤུགས་ཡིན།སྒུལ་ཤུགས་དེ་སློང་བྱེད་ནི་རང་གི་སེམས་པ་རེད་ཅེས་པ་དེ་ནི་མི་ཉག་མགོན་པོའི་མི་ཚེའི་ཚད་གཞི་ཡིན་ཞིང་།ཁོང་གི་སེམས་སུ་དུས་རྟག་པར་འགྱུར་མེད་ཀྱི་ཕུགས་འདུན་དེ་བཅངས་པའི་དབང་གིས།ཁོང་རང་ཉིད་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ལས་བྱེད་པའི་ལས་གནས་ཐོག་འབྱོར་རྗེས།གོང་རིམ་རྩ་འཛུགས་ཀྱིས་སྤྲད་པའི་ལས་འགན་སོ་སོ་སྤུས་འབོར་གཉིས་ལྡན་གྱིས་འགྲུབ་པར་མ་ཟད།བོད་ཀྱི་རིག་གནས་ལའང་མུ་མཐུད་ནས་སྦྱངས་བརྩོན་བྱས་པ་དང་ཆབས་ཅིགད་དུང་མི་རིགས་གཞན་དག་གི་རིག་གནས་ལ་སློབ་སྦྱོང་བྱས་ཏེ།རང་གི་མཐོང་རྒྱ་ཇེ་ཆེ་གཏོང་ནས།ཕྱིན་ཆད་རང་གིས་བོད་རིག་པ་ཞིབ་འཇུག་བྱས་པར་རྨང་གཞི་དེ་བས་བརྟན་པོ་བཏིང་ཡོད།ཁ་བརྡ་ལབ་ཞོར་དུ་ཁོང་གིས་སྨྱུག་འཛིན་པར་གསུངས་རྒྱུར།དཔེ་ཆ་ཞིག་ཀློག་པར་ཆ་བཞག་ནས་བཤད་ན།དཔེ་ཆ་ཀློག་མཁས་པོ་བྱེད་དགོས་ཀྱིན་རེད།གལ་ཆེ་ས་ནི་དཔེ་ཆའི་འཚོ་བཅུད་ལྟ་བུ་དེ་ལེན་མཁས་པོ་བྱེད་དགོས།དེ་ལྟར་བྱེད་ཤེས་ན་གཅིག་ནི་རང་ལ་དཔེ་ཆ་ཀློག་ཁག་པོ་མེད་ལ།གཉིས་ནི་རང་ལ་འབྲས་བུ་ངེས་ཅན་ཞིག་ཐོབ་ཐུབ་ངེས་རེད།ད་དུང་རིག་གནས་པ་ཞིག་ཡིན་ཕྱིར་གཙོ་བོ་མཁྲེགས་བཟུང་གི་བསམ་པ་དོར་མཁས་པོ་བྱེད་དགོས།དེ་ནི་དུས་རབས་དང་སྤྱི་ཚིགས་འཕེལ་ཕྱོགས་ཀྱི་གོམ་འགྲོས་དང་མཐུན་པའི་མཚོན་རྟགས་ཤིག་རེད།ང་རང་ལ་ཆ་མཚོན་ནས་བཤད་ནའང་འདི་ནི་སློབ་སྦྱོང་བྱེད་སྟངས་ཀྱི་ཐབས་ལམ་གཙོ་བོ་ཞིག་ཡིན།སེམས་ཁམས་བདེ་ན་ལུས་ཁམས་དྭངས་བའི་རྒྱུ།ཤེས་བྱ་རིག་གནས་ལུས་བརྟེན་འཚོ་བའི་བཅུད་ཅེས་པ་དེ་ནི་མི་ཉག་མགོན་པོ་ལགས་ཀྱིས་མི་ཚེའི་དོན་སྙིང་གཙོ་བོ་ཞིག་ཏུ་བརྩི་བཞིན་ཡོད།གནས་ལུགས་དེ་ནི་ཁོང་ཉིད་ཀྱིས་འཕྲད་པའི་དཀའ་ཚེགས་དུ་མ་ལས་རྣམ་པར་རྒྱལ་བྱེད་ཀྱི་སྟོབས་ཤུགས་སུ་གྱུར།རིག་གནས་གསར་བརྗེའི་སྐབས་སུ་ཁོང་ལའང་མ་ཉེས་ཁ་གཡོག་ཐེབས་ནས་ཟླ་བ་བརྒྱད་ཙམ་གྱི་རིང་ལ་བཙོན་དུ་འཇུག་རྗེས་དཀར་མཛེས་ཁུལ་ནགས་ལས་ཅུས་ཀྱི་ཤིང་ཕྲུག་ལྡུམ་ར་དོ་དམ་བྱེད་མཁན་ལ་བཀོད་སྒྲིག་བྱས།དུས་དེར་ཁོང་གི་སེམས་སུ་གསེར་གྱི་ཉི་མ་སླར་ཡང་དབང་ཕྱོགས་ལྷུན་པོའི་ཕྲག་ནས་ཤར་བའི་ཡིད་ཆེས་ཁེངས་ཏེ།མིག་མདུན་འཕྲད་པའི་མ་ཉེས་ཁ་གཡོག་གི་རྣམ་པར་མགོ་མི་སྒུར་ནས་ངལ་རྩོལ་བྱེད་ཞོར་ལ་སྔར་བཞིན་ཤེས་བྱ་རིག་གནས་ལ་སྦྱངས་བརྩོན་དྲག་པོ་བྱས་མཐར།དཀའ་ཚེགས་ཆེ་བའི་ཁོར་ཡུག་ཁྲོད་དུ་རང་ཉིད་ཀྱི་བསམ་པའི་འཚོ་བཅུད་ཕུན་སུམ་ཇེ་ཚོགས་སུ་བཏང་ནས་འབྱུང་འགྱུར་ལ་གོམ་སྟབས་བསྒྱུར།༡༩༧༨ལོར་རླབས་ཆེའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་དོན་སྙིང་ལྡན་པའི་ཏང་གི་སྐབས་བཅུ་གཅིག་པའི་ཀྲུང་ཨུ་ཚང་འཛོམས་གྲོས་ཚོགས་ཐེངས་གསུམ་པ་རྒྱལ་ས་པེ་ཅིན་དུ་འཚོགས།ཏང་གི་མི་རིགས་དང་ཆོས་ལུགས།ཤེས་ལྡན་མི་སྣའི་སྲིད་ཇུས་བཅས་རིམ་བཞིན་གྱིས་དོན་འཁྱོལ་ཡང་དག་པ་བྱས་ནས་མི་ཉག་མགོན་པོ་ཡང་མ་ཉེས་ཁ་གཡོག་ཐེབས་པའི་མི་རིགས་སོ་སོའི་ཆེད་རམས་པ་རྣམས་དང་མཉམ་དུ་སླར་ཡང་རང་ཉིད་ཀྱི་ལས་གནས་ཐོག་འགྲོ་ཐུབ་ནས་ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པའི་བྱ་གཞག་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་རྒྱུའི་རྣམ་པ་གསར་པ་ཞིག་མདུན་བསུ་བྱེད་འགོ་བརྩམས།
༡༩༧༩ལོར་ལས་ཀའི་དགོས་མཁོ་ལ་གཞིགས་ཏེ་མི་ཉག་མགོན་པོ་དཀར་མཛེས་ཁུལ་རིག་གནས་ཅུས་ནས་ཀྲུང་དབྱང་མི་རིགས་ཡིག་སྒྱུར་ཅུས་སུ་ལས་གནས་སྤོས།དེར་ཡིག་སྒྱུར་གྱི་ཕྱག་ལས་བསྒྲུབས་ནས་ལོ་འགའ་འདས་རྗེས་པེ་ཅན་མི་རིགས་རིག་གནས་ཕོ་བྲང་དུ་ལས་གནས་སྤོས་ཏེ་ད་བར་དུ་བོད་རིག་པའི་ཞིབ་འཇུག་གི་ཕྱག་ལས་མཛད།འབྲེལ་ཡོད་དཔྱད་གཞིའི་ཡིག་རིགས་ཐོག་ནས་ཤེས་རྟོགས་བྱུང་བ་ལྟར་ན།ཉེ་བའི་ལོ་བཅུ་ཕྲག་གཉིས་ལྷག་གི་རིང་ལ་ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པའི་བྱ་གཞག་འཕེལ་རྒྱས་མགྱོགས་པོ་བྱུང་ནས།ཐོབ་པའི་གྲུབ་འབྲས་སྔོན་གྱི་ལོ་རྒྱུས་དུས་སྐབས་གང་ཞིག་དང་བསྡུར་ན་འགྲན་ཐབས་མེད་པ་ཞིག་ཡིན་གྱིན་རེད།སྨྱུག་འཛིན་པས་དེའི་སྐོར་བཅར་འདྲི་ཞུས་སྐབས།མི་ཉག་མགོན་པོས་ཕྱོགས་བསྡོམས་རང་བཞིན་གྱི་ལྷུན་བརྗོད་བྱས་བྱུང།བོད་རིག་པ་ནི་ལོ་རྒྱུས་ཡུན་རིང་ལྡན་པའི་རིག་གཞུང་ཞིག་ཡིན་ཞིང་།དེ་ནི་ལོ་ཉིས་སྟོང་སྔོན་དུ་ཕུགས་འདེད་ཆོག་པ་ཞིག་རེད།དེང་སང་བོད་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་རིག་གནས་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་དུས་དེང་རབས་དང་ཚན་རིག་གི་དོན་སྙིང་ལྡན་པའི་བོད་རིག་པའི་ཞིབ་འཇུག་བྱ་རྒྱུ་གཏན་འཁེལ་བྱས་ཡོད།དེར་བརྟེན་བོད་རིག་པར་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་དུས་གཙོ་བོ་དེང་རབས་ཚན་རིག་གི་རིགས་པ་དང་བྱེད་ཐབས་ལ་བརྟེན་ནས་བོད་དང་དེ་བཞིན་དུ་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ཕྱོགས་སོ་སོར་དབྱེ་ཞིབ་དང་ཞིབ་འཇུག་བྱས་མཐར།བོད་རིག་པ་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་སྟངས་དེ་ཆུ་ཚད་གསར་པ་ཞིག་གི་ཐོག་སླེབས་པར་བརྩོན་ལེན་བྱས་ཡོད།དེ་ནི་དུས་རབས་དང་སྤྱི་ཚོགས་འཕེལ་ཕྱོགས་ཀྱི་ཆོས་ཉིད་དང་མཐུན་པ་ཞིག་རེད་སྙམ།ང་རང་གིས་ཀྱང་དུས་རྟག་པར་དེའི་ཕྱོགས་སུ་བརྩོན་ལེན་བྱ་རྒྱུའི་སེམས་པ་འཆང་བཞིན་ཡོད།སྐད་ཆ་དེ་ལས་ད་ལོར་དགུང་ལོ༨༤ལ་སོན་པའི་མི་ཉག་མགོན་པོས་ད་དུང་བོད་རིག་པར་ཞིབ་འཇུག་བྱ་རྒྱུར་མཚམས་འཇོག་མེད་པ་རྟོགས་ཐུབ།
སྨྱུག་འཛིན་པས་བཅར་འདྲི་བྱེད་ཞིར་དུ་ཤེས་རྟོགས་བྱུང་བར་གཞིགས་ན།མིག་སྔའི་བར་དུ་མི་ཉག་མགོན་པོས་པེ་ཅིན་ལ་ཡོད་པའི་བཀའ་བསྟན་འགྱུར་གྱི་པོ་ཏི་རེ་རེའི་ནང་དོན་བསྡུས་པ་དང་།པེ་ཅིན་མི་རིགས་རིག་གནས་ཕོ་བྲང་དུ་ཡོད་པའི་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་ལེགས་སྒྲིག་བྱས་པའི་རྨང་གཞིའི་ཐོག་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་ནང་གསུང་འབུམ་སྐོར་གྱི་དཀར་ཆག་ཞིབ་ཕྲ་བསྒྲིགས་ཡོད་པ་དང་ཆབས་ཅིགདུས་རབས་རིམ་བྱོན་གྱི་མཁས་དབང༣༠༠ལྷག་གི་གསུང་འབུམ་ལ་དཀར་ཆག་ཞིབ་ཕྲ་བསྒྲིགས་པས་མ་ཚད།རྩོམ་པ་པོ་སོ་སོའི་གནས་ཚུལ་མདོར་བསྡུས་རེ་ངོ་སྤྲོད་བྱས་ཡོད་པ་རེད།