སྐུ་གཟུགས་ཆེ་ལ་སྐུ་ལུས་བརྗིད་པ། དབུ་སྐྲ་མཐིང་ནག་གིས་སྐུ་རྒྱབ་ཁེབས་པ། སྐུ་ལ་རྒོད་ཐུལ་གསོལ་བའི་གནའ་དུས་ཀྱི་འབྲོག་མི་རྒན་པོའི་རྣམ་པ་ཇི་བཞིན། བོད་མིའི་ཉམས་མདངས་མ་ཤོར་བ་ཞིག་ཡོད་པ་ཐེ་ཚོམ་དང་བྲལ་བ་ཞིག་རེད།
དེ་ལྟར་གཤེན་རབ་མི་བོ་ཆེ་ཡིས་གཡུང་དྲུང་བོན་གྱི་སྲོལ་ཕྱེས་ཏེ་བསྒྲགས་པ་གསུམ་དང་སྒོ་བཞི་མཛོད་ལྔའི་གཞུང་བཤད་པ་ནས་བཟུང༌། གདོད་མའི་བོན་ཆོས་ལྟར་མ་ཡིན་པར། རིགས་པའི་གཞུང་ལུགས་ལྡན་པའི་ཆོས་ལུགས་གྲུབ་མཐའ་ཞིག་ཏུ་ཆགས། གོང་གསལ་གྱི་དཔེ་ཆ་འདི་དག་དེང་དུས་བོན་གྱི་བཀའ་བསྟན་གྱི་གྲལ་དུ་ཡོད་ལ། གཞུང་དེ་དག་གི་བརྗོད་བྱ་མདོར་བསྡུས་ནས་བཤད་ན། གཏམ་རྒྱུད་དང་ཅུང་ཟད་འདྲེས་པ་ལྟ་བུའི་སྐྱེ་བ་སྔ་ཕྱི་བྱུང་ཚུལ་དང༌། ལས་འབྲས་བསླུ་མེད་དུ་ཡོད་ཚུལ། ཐར་པ་དང་བོན་སྐུ་ཐོབ་ཚུལ་སོགས་མང་པོ་ཞིག་གསུངས་འདུག་པ་ 《ཞང་བོད་གནའ་རབས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ནོར་བུའི་མེ་ལོང་》ལས། “སྒོ་བཞི་ནི་དབོན་གསས་ཀྱི་སྒོ་དང༌། ཆབ་ནག་གི་སྒོའཕན་ཡུལ་གྱི་སྒོ ཆབ་དཀར་གྱི་སྒོ་སྟེ་བཞི་དང༌། མཐོ་ཐོག་སྤྱི་རྒྱུག་མཛོད་དང་ལྔ་རུ་ཕྱེས་ཡོད། དེ་དག་ཀྱང་དབོན་གསས་ཞེས་པ་ནི། སེམས་དོན་གནས་ལུགས་ཀྱི་རྟོགས་པ་གཙོར་བཏོན་ནས་བསྟན་པ་བོན་ཀུན་གྱི་ཡང་སྙིང་སྲོག་དང་འདྲ་བ་ཞིག་ཡིན་ལ། ཆབ་ནག་ཅེས་པ་ནི། འཕྲལ་ཕན་སྣ་ཚོགས་སྒྲུབ་པའི་ཐབས་ཅི་རིགས་ཤིག་ཡོད་པ་དང༌། དེ་ནི་སྲིད་པའི་ལོ་རྒྱུས་སོགས་གཙོར་བཏོན་ནས་བསྟན་པའི་བོན་ཞིག་ཡིན་སྟབས་ཁྱིམ་པ་ཕོ་མོ་སུས་ཀྱང་ཐུན་མོང་དུ་སྤྱོད་ཆོག་པའི་བོན་ཞིག་ཡིན་པ་དང༌། འཕན་ཡུལ་གྱི་སྒོ་ནི། ཕྱི་ཚུལ་གྱི་ཁྲིམས་གཙོར་བཏོན་ནས་བསྟན་པའི་བོན་ཞིག་ཡིན་པ་དང༌། ཆབ་དཀར་གྱི་སྒོ་ནི། བསྙེན་སྒྲུབ་སོགས་གཙོར་བཏོན་ཅིང་སྦྱོར་སྒྲོལ་སོགས་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་ལྟ་སྤྱོད་རྣམས་དང་འབྲེལ་བའི་བོན་ཞིག་ཡིན་ལ། མཐོ་ཐོག་མཛོད་ཅེས་པ་ནི། སྒོ་བཞི་པོ་ཀུན་གྱི་སྙིང་དོན་གཅིག་ཏུ་འདུས་པའི་བོན་ཞིག་ཏུ་ངོས་འཛིན་སྲོལ་ཡོད་པ་རེད། ”ཅེས་གསུངས་འདུག སྔོན་གྱི་མཁས་པ་ཚོས་ཀྱང་བོན་གཞུང་ལ་ཞིབ་འཇུག་དང་མཐའ་དཔྱད་གནང་བའི་སྡོམ་ཚིག་ཏུ་བོན་ཞེས་པ་དེ་དུས་རྒྱུན་རང་རེ་རྣམས་ཀྱིས་བཤད་པ་ལྟར་མ་ཡིན་པ། ལུང་དང་རིགས་པའི་གཏན་ཚིགས་ཡོད་པའི་གྲུབ་མཐའ་ཞིག་ཡིན་པར་ངོས་འཛིན་གནང་འདུག་སྟེ། རི་བོ་དགེ་ལྡན་པའི་མཁས་པ་ཆེན་པོ་བློ་བཟང་ཆོས་ཀྱི་ཉི་མས་བརྩམས་པའི་《ཐུའུ་བཀྭན་གྲུབ་མཐའ་》ལས།
“གཞུང་དེ་དག་ཏུ། མི་རྟག་པ་དང༌། ལས་བྲས། བྱམས་སྙིང་རྗེ་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས། ཕྱིན་དྲུག་སོགས་ཀྱི་གཏམ་ཐར་ཐོར་དང༌། ལམ་ལྔ་ས་བཅུ། སྐུ་གསུམ་སོགས་ཀྱི་རྣམ་གཞག་ཀྱང་བྱས། དབང་བསྐྱེད་རྫོགས། དམ་སྡོམ་རབ་གནས། སྦྱིན་སྲེགདཀྱིལ་འཁོར་སྒྲུབ་མཆོད། གཤིན་ཆོག་སོགས་ཀྱི་དོད་དང་ལས་ཁ་ཚང་བ་ཡང་མང༌། བཤད་ཚུལ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཆོས་དང་དབྱིབས་མཚུངས་དང་མི་མཐུན་པ་ཅི་རིགས་དང༌། སངས་རྒྱས་ལ་ཡེ་གཤེན་ཏེ་གཤེན་རབ། ཆོས་སྐུ་ལ་བོན་སྐུ། ཡུམ་ཆེན་མོ་ལ་ས་ཏྲི་ཨེ་སངས། ལོངས་སྐུ་ལ་ཀུན་ཏུ་བཟང་པོ། སྤྲུལ་སྐུ་ལ་སྲིད་པ་སངས་པོ། དགྲ་བཅོམ་ལ་གཤེན་སྲས། བྱང་སེམས་ལ་གཡུང་དྲུང་སེམས་དཔའ། བླ་མ་ལ་དབོན་གསས། སྟོང་ཉིད་ལ་འ་མེ་ཉིད། ས་བཅུ་ལ་དྲི་མེད་ཤེལ་གྱི་ས། འོད་ཟེར་འཕྲོ་བ་རིག་འཛིན་སྤྲིན་ཕུང་གི་ས། ཕྱག་རྒྱ་བསྒྱུར་པའི་ས་སོགས་ཀྱི་མིང་བཏགས་པས་མཚོན་བརྡ་ཆད་དང་མིང་འདོགས་སྒྲ་འདོད་རྒྱལ་བ་མང་དུ་སྣང་”ཞེས་དང༌། ཡང་དེ་ཉིད་ལས། “ཐེག་པ་རིམ་དགུས་བོན་གྱི་གཞུང་བསྲང་ཟེར་ཏེ། དགུ་ནི། ཕྱྭ་གཤེན། སྣང་གཤེན། འཕྲུལ་གཤེན། སྲིད་གཤེན་ཏེ་རྒྱུའི་ཐེག་པ་བཞི། དགེ་བསྙེན། ཨ་དཀར། དྲང་སྲོང༌། ཡེ་གཤེན་ཏེ་འབྲས་བུའི་ཐེག་པ་བཞི། ཁྱད་པར་ཆེན་པོའི་ཐེག་པ་གཅིག་སྟེ་དགུའོ། ། ཕྱྭ་གཤེན་ལ་གཏོ་སུམ་བརྒྱ་དྲུག་ཅུ། དཔྱད་བརྒྱད་ཁྲི་བཞི་སྟོང༌། སྣང་གཤེན་ལ་གྱེར་སྒོམ་བཞི། སྐད་ཅོང་བརྒྱད། གཏའ་རག་བཞི་བཅུ་རྩ་གཉིས། འཕྲུལ་གཤེན་ལ། ལྟ་བྱང་རྫུ་འཕྲུལ་གྱི་གཞུང༌། སྲིད་གཤེན་ལ། ཤིད་ཐབས་སུམ་བརྒྱ་དྲུག་ཅུ། འདུར་སྒོ་བཞི། འདུལ་ཐབས་བརྒྱད་ཅུ་རྩ་གཅིག དགེ་བསྙེན་ལ་སྣོད་བཅུད་འབྱུང་རྫོགས་སོགས་ཀྱི་མདོ་སྡེ་དང༌། དྲང་སྲོང་ལ་འབུམ་སྡེ་བཞི་སོགས་དང༌། ཨ་དཀར་ལ་རྒྱུད་ལུང་དུ་མ་དང༌། ཡེ་གཤེན་ལ་སེམས་ལུང་སྡེ་བཞི་དང༌། ཁྱད་པར་བ་ལ་མན་ངག་སྡེ་ལྔ་ཡོད་ཟེར། རྒྱུ་བོན་བཞིས་གཟུང་འཛིན་གྱི་རྟོག་པ་ཆ་བཞི་སྤོང༌། དགེ་བསྙེན་དྲང་སྲོང་གཉིས་ཀྱིས་ཉོན་སྒྲིབ་སྦྱོང༌། ཨ་དཀར་ཡེ་གཤེན་གཉིས་ཀྱིས་ཤེས་སྒྲིབ་སྦྱོང༌། ཁྱད་པར་ཆེན་པོས་ལྷན་སྐྱེས་རྩད་ནསགཅོད། ཡང་རྒྱུའི་བོན་བཞིས་བསྐལ་བ་དུ་མར་སྦྱངས་པས་མོས་སྤྱོད་ཀྱི་ས་ཐོབ། དགེ་བསྙེན་དང་དྲང་སྲོང་གིས་བསྐལ་བ་གྲངས་མེད་གསུམ་ལ་ལམ་བགྲོད་པས་ཐར་པ་ཐོབ། ཨ་དཀར་ཡེ་གཤེན་གཉིས་ཀྱིས་སྐྱེ་བ་གཅིག་ལ་ཐར་པ་ཐོབ། ཁྱད་པར་ཆེན་པོས་ཚེ་གཅིག་གིས་བོན་སྐུ་ཐོབ་ཅེས་བཤད་དོ། ” ། ཞེས་སོགས་གསུངས། དེ་འདྲ་ཡིན་པས་ལོ་གྲངས་བཞི་སྟོང་ལྷག་གི་གོང་རོལ་དུ། ང་ཚོ་བོད་ཀྱི་ཡུལ་འདིར་ལྟ་སྒོམ་སྤྱོད་གསུམ་ཆ་ཚང་བ་ཞིག་ཡོད་པའི་གཞུང་ལུགས་འཆད་རྩོམ་བྱེད་ཐུབ་པར་བྱུང་ཡོད་པ་དེ་ནི་གང་ལྟར་ཡང་མི་རིགས་འདི་ཡི་བླ་ན་མེད་པའི་གཟི་བརྗིད་ཅིག་རེད། འདི་ལ་འགའ་ཞིག་གིས་ལོ་གྲངས་མང་པོ་དེ་འདྲའི་གོང་དུ། བོད་མི་རྣམས་ལ་ཟ་འཐུང་ཤེས་ཙམ་གྱི་རིག་པ་ལས། དེ་ལྟའི་བློ་རིག་ཡོད་མི་སྲིད་ཅེས་སྨྲ་ཞིང་འདུག དེ་ནི་བློ་རྣལ་དུ་མ་ཕབ་པའི་སྐྱོན་དུ་ཟད་དེ། སྐབས་དེར་ཨེ་ལྗིབ་ཕུ་ཐི་དང་གྷི་རིག་གི་ལུང་པ་ལ་རིག་གནས་དེ་ཙམ་ཡར་རྒྱས་བྱུང་ཡོད་པ་དང༌། རྒྱ་གར་ནའང་མུ་སྟེགས་ཀྱི་སྟོན་པ་མང་པོ་ཞིག་བྱུང་ཡོད་པར་མ་ཟད། དེའི་རྗེས་ཙམ་ན་སྟོན་པ་ཤཱཀྱ་ཐུབ་པ་བྱོན་ནས་ཆོས་འཁོར་རིམ་པ་གསུམ་བསྐོར་ཡོད་ཚུལ་ལ་དཔྱད་ན། ང་ཚོའི་བོད་ཀྱི་ཡུལ་དུ་བོན་གྱི་ཆོས་དང་རིག་གནས་སྤེལ་བར་མཛད་མཁན་གྱི་སྟོན་པ་ཞིག་བྱུང་བ་ལ་ཐེ་ཚོམ་དགོས་པ་ཅི་ཡོད། དེ་ལྟར་གཤེན་རབ་ཀྱིས་གསུངས་པའི་བཀའི་གླེགས་བམ་དང༌། གདུང་སྲས་རྣམས་ཀྱིས་བཀའ་བསྡུ་བྱས་ཏེ་ཡི་གེར་བཀོད་པ་དང༌། དེའི་རྗེས་སུ་བྱུང་བའི་མཁས་པ་ཁག་གཅིག་གིས་བརྩམས་པའི་གཤེན་རབ་ཀྱི་བཀའི་དགོངས་པ་འགྲེལ་བའི་གཞུང་ཐམས་ཅད་ཕྱོགས་གཅིག་ཏུ་བསྡོམས་པ་ལ་བོན་གྱི་བཀའ་བསྟན་ཟེར་གྱིན་ཡོད་ཀྱང༌། བར་སྐབས་ཤིག་ན་བན་བོན་འཁྲུག་པའི་དབང་གིས་བོན་གཞུང་གི་དཔེ་ཆ་ཐམས་ཅད་རེ་ཞིག་སོ་སོའི་རང་དགོན་དུ་འཇམ་སིང་ངེར་གཟིམས་དགོས་པར་བྱུང་བ་ལས། བལྟ་ཀློག་དང་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་རྒྱུའི་སྤྲོས་པ་ཆད་སྟབས། བོན་གྱི་དཔེ་རྙིང་རྣམས་ལ་བལྟ་ཀློག་གི་གོ་སྐབས་ཧ་ཅང་དཀོན་པོར་བྱུང་འདུག་ཀྱང་། ཉེ་ལམ་བོན་གྱི་རིག་གཞུང་ལ་བཅིངས་འགྲོལ་ཐོབ་སྟེ་རྒྱལ་ཁབ་ཕྱི་ནང་དུ་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་རྒྱུའི་དབུ་བརྙེས་སྐབས། ཕལ་ཆེར་གྱིས་ལོ་རྒྱུས་དེབ་ཐེར་རྣམས་སུ་གསལ་བའི་བོན་གྱི་རིག་གཞུང་ཁག་གི་དཔེ་མིང་ཙམ་ལ་བརྟེན་ནས་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་དགོས་པ་ཞིག་བྱུང་བའི་སྐབས་དེར། མདོ་ཁམས་ཉག་རོང་གི་བོན་དགོན་ཞིག་གི་ནང་དུ་ལོ་གྲངས་བརྒྱ་ཕྲག་མང་པོའི་སྔོན་གྱི་བོན་པོའི་བཀའ་བསྟན་དབུ་མེད་ཀྱི་བྲིས་མ་རྙིང་པ་ཞིག་བྱུང་ཡོད་པ་དེ། སི་ཁྲོན་ཞིང་ཆེན་མི་རིགས་ཞིབ་འཇུག་ཁང་གིས་གློག་པར་དུ་བཏབ་ནས་འགྲེམས་སྤེལ་བྱས་ཡོད་པ་འདིའི་ནང་དུ་བོན་གཞུང་ཁོ་ན་ཙམ་མ་ཡིན་པར་གསོ་བ་རིག་པའི་གཞུང་སོགས་རིག་གནས་ཀྱི་སྐོར་མང་པོ་ཞིག་བཞུགས་ཡོད་པ་འདི་ནི། དུས་དེར་རང་རེ་བོད་གངས་ཅན་གྱི་ཡུལ་འདིར་ཆོས་དང་རིག་གནས་ཀྱི་ཁ་སྟབས་གང་འདྲ་ཡོད་པར་ལྟ་བྱེད་རྡུལ་བྲལ་གྱི་མེ་ལོང་ལྟ་བུ་ཞིག་ཏུ་སྣང་བས། བློ་གཟུར་བོར་གནས་པའི་བོད་ཀྱི་རིག་གཞུང་ལོ་རྒྱུས་ལ་ཞིབ་འཇུག་གནང་མཁན་རྣམས་ཀྱིས་ཞིབ་གཟིགས་འོས་པ་ཞིག་རེད། འགའ་ཞིག་གིས་བོན་ལ་ཐེག་པ་རིམ་དགུའི་ཐ་སྙད་མེད་ཀྱང་ཕྱིས་ཀྱི་བོན་པོ་རྣམས་ཀྱིས་ཐུབ་བསྟན་པའི་ལད་མོ་བྱས་པ་རེད་ཅེས་སྨྲ་འདུག་ཀྱང༌། བོད་ལ་ཐུབ་བསྟན་མ་དར་བའི་གོང་དེར་བོན་ལ་ཐེག་པ་རིམ་དགུའི་ཐ་སྙད་ཡོད་པར་གསལ་ཏེ། གུ་རུ་ཨུ་རྒྱན་གླིང་པས་ཡར་ཀླུང་ཤེལ་གྱི་བྲག་ཕུག་ནས་སྤྱན་དྲངས་པའི་《པདྨ་བཀའ་ཐང་》གི་ལེའུ་གྱ་གཉིས་པ་བོན་བསྣུབས་པའི་སྐོར་ལས།
བི་མ་མི་ཏྲ་ལི་ཤི་ལྟག་རིངས་གཉིས། །
གྲུབ་མཐའ་བཟུང་ནས་འགེགས་རེས་བྱེད་བཅུག་པས། །
རྒྱལ་པོ་ཆོས་ལ་ཡིད་ཆེས་བོན་ཐེ་ཚོམ། །
བོན་གྱི་ཐེག་དགུ་ཆོས་ཀྱི་ཐེག་དགུ་གཉིས། །
ལོ་ཙཱ་རྣམས་ཀྱིས་འགེགས་རེས་བྱེད་བཅུག་པས། །
རྒྱལ་པོ་ཆོས་ལ་ཡིད་ཆེས་བོན་ཐེ་ཚོམ། །
ཞེས་བོན་གྱི་ཐེག་དགུའི་ཐ་སྙད་ཡོད་པ་གསལ་པོར་གསུངས་འདུག དེ་ལྟར་བོན་དང་རིག་གཞུང་དེ་དག་ཞང་ཞུང་གི་རྒྱལ་རབས་རིམ་བྱུང་རྣམས་ཀྱིས་སྐུ་གཤེན་བསྟེན་ཅིང་བདག་གཉེར་བྱས་ཏེ་རྒྱུན་འཛིན་གྱི་སློབ་མ་གསོ་སྐྱོང་བྱས་པ་དང༌། མི་རྣམས་ཀྱིས་བོན་ལ་དད་འདུན་དང་ཡིད་ཆེས་ཆེ་རུ་ཕྱིན་ཏེ་མཐར་སྤྱི་ཚོགས་ཐོག་ཏུ་བོན་གྱི་སྐུ་གཤེན་རྣམས་ལ་དབང་ཤུགས་ཆེན་པོ་ཡོད་པར་གྱུར་ཏེ། བོད་ཁམས་ཡོངས་ལ་བོན་དང་རིག་གནས་དག་དར་ཁྱབ་ཆེན་པོར་ཕྱིན་སྟབས། ཞང་ཞུང་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྲིད་དབང་ལ་དབང་ཤུགས་ཇེ་ཆེར་འགྲོ་བའི་གྲོགས་སུ་གྱུར། དེ་འདྲ་བྱས་ཏེ་རྒྱལ་ཕྲན་བཅུ་གཉིས་དང༌། སིལ་མ་བཞི་བཅུ་རྣམས་ཀྱི་དུས་རབས་སུ་བོན་ཤུགས་ཇེ་ཆེར་ཕྱིན་ཏེ། མཐར་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་པོའི་ཐོག་མ་གཉའ་ཁྲི་བཙན་པོས་ཀྱང་དེ་བཞིན་དུ་བོན་སྒོར་ཞུགས་ནས་བོན་གྱི་སྐུ་གཤེན་བསྟེན་ཚུལ་ལོ་རྒྱུས་དེབ་ཐེར་ན་གསལ་ལྟར་རོ།
2. ཡི་གེའི་སྐོར་ལ། སྤྱི་ལོའི་དུས་རབས་བརྒྱད་པ་སྟེ་རྒྱལ་པོ་ཁྲི་སྲོང་ལྡེའུ་བཙན་གྱི་སྐབས་སུ་བན་བོན་བར་དུ་གྲུབ་མཐའི་ཆགས་སྡང་གི་འཁྲུག་པ་བྱུང་སྟེ། མཐར་བོན་པོ་ཕམ་ཞིང་བན་དེ་ལ་རྒྱལ་ཁ་ཐོབ། དེ་ནས་བཟུང་བོད་གཞུང་ནས་བོན་གྱི་ལོ་རྒྱུས་མཐའ་དག་བསུབ་རྐྱང་བྱེད་རྒྱུ་དེ་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ལས་འགན་གཙོ་བོ་ཞིག་ཏུ་ཆགས་ཏེ། དམ་ཆོས་བོད་དུ་མ་དར་གོང་ལ་བོད་འདི་ཤེས་རིག་ཡོན་ཏན་གང་ཡང་མི་དར་བའི་ཀླ་ཀློ་དང་མུན་ནག་གི་ཡུལ་ལྟ་བུ་ཞིག་ཡིན་ལ། ཐུབ་བསྟན་བོད་དུ་དར་བ་ནས་བཟུང་བོད་འདིར་ཤེས་རིག་ཡོན་ཏན་ཐམས་ཅད་དབྱར་མཚོ་ལྟར་རྒྱས་ནས་བོད་ཡུལ་ལ་སྐྱིད་པའི་ཉི་མ་གསར་པ་ཞིག་ཤར་ཡོད་ཅེས་དྲིལ་བསྒྲགས་ཤུགས་ཆེན་པོར་བྱས་པར་བརྟེན། དེའི་རྗེས་ཀྱི་མཁས་པ་རྣམས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་དེབ་ཐེར་རྣམས་སུ་བོད་མཐའ་འཁོབ་ཡིན་པ་དང༌། ཀླ་ཀློ་ཡིན་པ། མུན་ནག་གི་ཡུལ་ཡིན་པ་སོགས་དམ་པའི་ཆོས་ལ་ཆེ་བསྟོད་བྱེད་པའི་ཆེད་དུ་རང་གི་རིགས་ལ་དམའ་འབེབས་བྱེད་རྒྱུ་དེ་ངོ་མཚར་ཆེ་བ་དང་གཟི་བརྗིད་ལྡན་པ་འདྲ་པོ་ཞིག་ཏུ་བརྩིས་ནས་གསུང་གིན་ཡོད་སྟབས། བོད་ཀྱི་ཡི་གེ་བཤད་པའི་སྐབས་སུའང་སྲོང་བཙན་གོང་ན་བོད་དུ་ཡི་གེ་འབྲི་སྲོལ་མེད་ལ། དེ་ཡང་ཆོས་དང་ཆོས་རྒྱལ་རྣམས་ཀྱི་མཛད་འཕྲིན་ཡིན་པར་བཤད། དེ་ལྟར་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་རང་བཞིན་ལྡན་པའི་དྲིལ་བསྒྲགས་ཀྱི་ལས་ཀ་དེ་ལོ་ངོ་བརྒྱ་ཕྲག་མང་པོ་བརྒྱུད་ནས་བྱུང་ཡོད་པས། ཕྱིས་ཀྱི་མཁས་པ་ཁ་ཅིག་ནི་དེ་ལྟར་དུ་ཡིན་པར་རློམ་ནས་དེའི་རྗེས་སུ་མ་དཔྱད་པར་འབྲང་པ་དང༌། ཁ་ཅིག་གིས་ནི་མི་འདོད་བཞིན་དུ་ཁས་ལེན་པའི་ཤུགས་ལ་སྲོང་བཙན་གོང་དུ་བོད་ལ་ཡི་གེ་ཡོད་པར་འདོད་པའི་ཚིག་མང་པོ་ལོ་རྒྱུས་དེབ་ཐེར་རྣམས་སུ་བྲིས་ཡོད་པ་སྟེ། དཔེར་ན། ལུགས་གཉིས་མཁྱེན་པའི་སྤྱན་དཀྱུས་རབ་ཏུ་ཡངས་པའི་སྡེ་སྲིད་སངས་རྒྱས་རྒྱ་མཚོས་《གསོ་རིག་སྨན་གྱི་ཁོག་འབུབས་》ལས། “སྤྱིར་ཀླ་ཀློ་ལ་སོགས་པ་ཁོལ་བུ་རེ་གཉིས་ལས་ཕལ་ཆེ་བ་མི་རིགས་ཡིན་ནོ་ཅོག་ལ་རང་རང་གི་ཡི་གེ་རེ་ཡོད་པར་གྲགས་ཤིང༌། མངོན་སུམ་དུའང་སྣང་ལ། དཔལ་དུས་ཀྱི་འཁོར་ལོའི་རྒྱ་འགྲེལ་དྲི་མེད་འོད་ལ་སོགས་པར་ཡང་དེ་བཞིན་དུ་བཤད་མོད། འོན་ཀྱང་བོད་ཡུལ་འདིར་ཆོས་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་ཡབ་གནམ་རི་སྲོང་བཙན་ཡན་དུ་ཡི་གེ་མེད་པར་འདོད་པ་ལྟར་ན། ”ཞེས་ཡི་གེ་མེད་པའི་ལུགས་ལ་མ་རངས་པའི་ཚིག་དང་བཅས་པས་གསུངས་ཡོད་པ་དང༌། ཉང་རལ་ཉི་མ་འོད་ཟེར་གྱིས་མཛད་པའི་ཆོས་འབྱུང་《མེ་ཏོག་སྙིང་པོའི་སྦྲང་རྩིའི་བཅུད་》 ལས།
“བོད་ཀྱི་ཡི་གེ་ཡང་ཁྲི་སོ་བུད་བཙན་པོའི་དུས་ནས་བྱུང་བར་འདོད་པ་ཡང་ཡོད་དོ། ” ཞེས་དང༌། སྡེ་དགེའི་ཤིང་པར་གྱི་《མ་ཎི་བཀའ་འབུམ་》ལས། “རྒྱལ་པོ་ལྷ་ཐོ་ཐོའི་རིང་ལ་པང་ཀོང་ཕྱག་རྒྱ་པ་དང༌། མདོ་སྡེ་ཟ་མ་ཏོག་བཅས་བོད་ཀྱི་ཡི་གེ་རུ་བྱུང༌། ”ཞེས་སོགས་གསུངས་ཡོད་པ་དེ་དག་ནི་སྲོང་བཙན་གོང་དུ་བོད་ཡིག་ཡོད་པར་སྟོན་བྱེད་ཀྱི་ནང་པའི་ལུང་གི་ཚད་མ་ཡིན་ལ། རིགས་པས་བརྟགས་ནའང་ཡོད་པར་གསལ་ཏེ། གཉའ་ཁྲི་བཙན་པོ་ནས་གནམ་རི་སྲོང་བཙན་བར་གྱི་རྒྱལ་རབས་སོ་གཉིས་པོ་ཆོས་རྒྱལ་རང་གི་ཡབ་མེས་གོང་མ་རྣམས་ཀྱི་མཚན་བྱང་དང་མཛད་རྗེས་རགས་རིམ་ཡིག་ཐོག་ཏུ་འཁོད་ཡོད་པར་མ་ཟད། 《ཆོས་འབྱུང་མཁས་པའི་དགའ་སྟོན་》དང༌། ཏུང་ཧོང་གི་ཡིག་རྙིང་དེ་དག་ལས། གཉའ་ཁྲི་བཙན་པོའི་གོང་གི་རྒྱལ་ཕྲན་སིལ་མ་བཅུ་གཉིས་དང༌། སིལ་མ་བཞི་བཅུ་རྣམས་ཀྱི་རྒྱལ་ཕྲན་སོ་སོའི་རྒྱལ་ས་དང༌། རྒྱལ་བློན་སོ་སོའི་མཚན་བྱང་བཅས་གསལ་ལྷང་ངེར་འཁོད་ཡོད་པ་འདི་ཁོ་ན་ལ་བསམས་ཚེ། ཆོས་རྒྱལ་སྲོང་བཙན་གོང་ལ་བོད་དུ་ཡི་གེ་བེད་སྤྱོད་བྱས་ཡོད་པར་ཤེས་ལྡན་སུ་ཞིག་ལ་ཐེ་ཚོམ་སྐྱེ་སྟེ། མི་ལོ་སྟོང་ཕྲག་སྔོན་གྱི་རྒྱལ་བློན་སོ་སོའི་མཚན་བྱང་དེ་དག་བོད་དུ་ཡི་གེ་དར་བ་ན་གཟོད་འབྲི་ཆོག་ཆོག་ཅིག་སུ་ཞིག་གིས་བཤད་ཐུབ་བམ། འོན་ཀྱང་ཨུ་ཚུགས་ཅན་རྣམས་ལ་ལུང་རིགས་བསྟན་པའི་ངལ་བ་མི་བྱའོ། ། བོན་གྱི་སྟོན་པ་གཤེན་རབ་ཀྱི་གོང་དུ་བོད་ལ་ཡི་གེ་འབྲི་སྲོལ་ཡོད་མེད་བཤད་དཀའ་ནའང༌། དེ་ལྟར་བོད་ཀྱི་ཡི་གེ་ཆ་ཚང་བ་ཞིག་འབྲི་བའི་སྲོལ་དེ་བོན་གྱི་སྟོན་པ་གཤེན་རབ་ཀྱི་སྐབས་སུ་བྱུང་ཡོད་པ་གསལ་ཏེ། 《ཞང་བོད་གནའ་རབས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ནོར་བུ་མེ་ལོང་》ལས། “གཤེན་རབ་མི་བོ་ཆེ་མ་བྱོན་པའི་གོང་དེར། ཞང་ཞུང་གི་ཡུལ་དུ་མི་རབས་ཆེས་མང་བ་ཞིག་བྱུང་མྱོང་ཡོད་པ་ནི། སྨོན་པའི་མི་བོ་ལུམ་ལུམ་ནས་གཤེན་རབ་ཀྱི་ཡབ་རྒྱལ་བོན་ཐོད་དཀར་གྱི་བར་དམ་རྒྱལ་གྱི་གདུང་རབས་བཅུ་དྲུག་བྱོན་ཡོད་ཚུལ། ཡ་ཐོག་ཞང་ཞུང་གི་བོན་བྱུང་ཚུལ་གྱི་སྐབས་སུ་གསལ་བར་བཀོད་ཡོད་པ་དེ་དག་གིས་ཤེས་ཐུབ་ཅིང་གཤེན་རབ་མི་བོ་ཆེའི་སྔོན་དུ་བྱུང་བའི་གནའ་མི་དེ་དག་གིས་ཡི་གེ་འགའ་ཞིག་བེད་སྤྱོད་བྱས་ཡོད་དམ་མེད་པ་དེ་ནི་ཆེས་རིང་བའི་ལོ་རྒྱུས་ཤིག་ཡིན་པ་དང༌། ལོ་རྒྱུས་དེ་རིགས་ཀྱི་ཁུངས་སྟོན་བྱེད་ཀྱི་དཔེ་ཤིན་ཏུ་མཐོང་དཀའ་བ་བཅས་ལ་བརྟེན། ད་ལྟའི་དུས་འདིར་ཤེས་རྟོགས་ཤིན་ཏུ་དཀའ་བའི་གནས་ཤིག་ཏུ་ཆགས་ཡོད། དེ་ལྟ་ནའང་གཤེན་རབ་མི་བོ་ཆེ་བྱོན་ནས་ཁོང་གིས་ཡི་གེ་སྲོལ་གསར་པ་ཞིག་བཏོད་པར་མཛད་པའི་ཚུལ་ནི་བོན་གྱི་ལོ་རྒྱུས་རྣམས་ལས་ཡོངས་སུ་གྲགས་པ་ཞིག་ཡིན་སྟབས། གཤེན་རབ་མི་བོ་ཆེའི་དུས་ནས་བཟུང༌། ཡ་ཐོག་ཞང་ཞུང་གི་ཡི་གེ་བྱུང་བ་ཡིན་ཞེས་ངེས་པར་དུ་བཤད་ཐུབ་པ་ཡིན། ”ཞེས་གསུངས་ཡོད་པ་ཐུགས་ཤིན་ཏུ་བདེན། གཞན་ཡང་གཅིག་དགུ་གོ་བཞི་ལོའི་ཟླ་གཉིས་པའི་《མཚོ་སྔོན་བོད་ཡིག་གསར་འགྱུརཐོག་འཁོད་པའི་བོད་ལྗོངས་ནས་ལོ་ངོ་སུམ་སྟོང་སྔོན་གྱི་གནའ་བོའི་ཡི་གེ་ཞིག་རྙེད་ཅེས་པའི་གསར་འགྱུར་ཐུང་ངུ་ཞིག་གི་ནང་དུ་གཤམ་གསལ་ལྟར་བཀོད་ཡོད་དེ། “ཉེ་ཆར་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་ཁྲིད་སྟོན་ཨུ་ཡོན་ལྷན་ཁང་གིས་བོད་ལྗོངས་ཀྱི་ཁ་རྒྱུན་དུ་ལྷགས་པའི་《སྨར་ཡིག་གི་འབྱུང་གནས་གནའ་བོའི་ཞང་ཞུང་རྒྱལ་པོའི་རྒྱལ་ཁབ་སྟེ་ད་ལྟའི་མངའ་རིས་ས་ཁུལ་ནས་བྲག་ངོས་རི་མོའི་ནང་དུ་《སྨར་ཡིག་》གི་རྗེས་ཤུལ་རྙེད་བྱུང༌། བྲག་ངོས་ཀྱི་རི་མོ་དེ་དག་ནང་གི་ལ་ལ་ནི་སྤྱི་ལོ་སྔོན་གྱི་མི་ལོ་ཆིག་སྟོང་ཡར་སྔོན་གྱི་རི་མོ་རེད། གསར་རྙེད་འདིས་བོད་ཀྱི་ཡི་གེ་བྱུང་ལོ་དེ་མི་ལོ་སྟོང་ཚོ་གཉིས་ཙམ་སྔ་སྣུར་བྱས་ཡོད། སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་ལྟ་བ་ལྟར་ན། བོད་ཡིག་ནི་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོའི་སྐབས་སུ་གནའ་དུས་ལེགས་སྦྱར་གྱི་ཡི་གེར་དཔེར་བལྟས་ནས་གསར་སྐྲུན་བྱས་པ་དང༌། ད་ལྟའི་བར་ལོ་ངོ་ཆིག་སྟོང་སུམ་བརྒྱ་ལྷག་འགོར་ཡོད་པར་གསུངས་ཡོད། ཡིན་ནའང་བོད་ལྗོངས་ཀྱི་བོན་པོའི་དེབ་ཐེར་ནང་དུ་བོད་ཡིག་འདིའི་ཁུངས་དེད་ན་ད་ལྟའི་བར་དུ་མི་ལོ་བདུན་སྟོང་ནས་བརྒྱད་སྟོང་ཡན་ཡིན་པ་དང༌། དེའི་སྐབས་སུ་མི་རྣམས་ཀྱིས་བཀོལ་བའི་ཡི་གེ་ལ་སྨར་ཡིག་ཟེར་བ་རེད་”ཅེས་བྲིས་འདུག
གཤེན་རབ་མི་བོ་ཆེས་བོད་ཀྱི་ཡི་གེ་འབྲི་བའི་སྲོལ་བཏོད་པའི་ལོ་རྒྱུས་ནི། 《ལེགས་བཤད་རིན་པོ་ཆེའི་གཏེར་མཛོད་》དུ་དྲངས་པའི་བོན་གྱི་མདོ་ལུང་ཞིག་ཡོད་པ་ན། བོད་ཀྱི་ཡི་གེ་ནི་དང་པོ་སངས་རྒྱས་ཀྱིས་མཛད་དེ།