དང་པོ།ཁམས་སྡེ་དགེ་ཡུལ་གྱི་ཆགས་གནས།
ཡོངས་གྲགས་སུ་ཁམས་ཞེས་པའི་མིང་བརྡ་འདི་ལ་ཚིག་གི་ངོས་སྟེང་ནས་བཤད་ན་མཐའི་རྒྱལ་ཕྲན་ནམ་ས་གཞི་ཆེན་པོ་དང་།ཡང་ན་གླིང་དང་གླིང་ཕྲན་ནམ་ས་གཞི་ཆེན་པོ་དང་།ཡང་ན་གླིང་དང་གླིང་ཕྲན་བཅས་འགྲེལ་ཚུལ་མི་འདྲ་བ་དུ་མ་ཡོད་ལ།མཁས་དབང་དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱི་《དེབ་དཀར》ནང་དུ།ཁམས་ནི་མཐའི་དོན་ལ་འཇུག་ཅེས་གསུངས་ཡོད་པས།ཁམས་ཁུལ་ནི་བོད་ཆེན་པོའི་སྐབས་སུ་ཡུལ་གྱི་ཆ་ནས་མཐའ་ན་གནས་པས་དེ་ལྟར་ཐོགས་པར་འདོད།སྐབས་དེ་དུས་ཀྱི་ཆགས་གནས་ཀྱི་ཁྱབ་ཁོངས་ཐད་ནས་བལྟས་ན་ཁམས་བྱ་བའི་མིང་འདི་ཡུལ་མིང་གི་ཆ་ནས་འབོད་པ་བཙན་པོའི་དུས་སྐབས་ནས་བྱུང་ཡོད་ནའང་།སྐབས་དེའི་ངོས་འཛིན་ནི་ད་ལྟའི་ཁམས་ཕྱོགས་ཙམ་ལ་གོ་བ་ཁོ་ན་མིན་ཏེ།མདོ་སྨད་ཕྱོགས་ལའང་ཁམས་ཀྱི་གཡར་མོ་ཐང་ཞེས་འབོད་པ་ལྟ་བུ་ཞེས་པ་ལྟར།ད་ལྟར་ཆུ་བཞི་སྒང་དྲུག་གི་ཡུལ་གྲུ་སྤྱིའི་མིང་གི་ཁམས་ཞེས་པ་འདི་ནི་དུས་ཕྱིས་སུ་བྱུང་བའི་མིང་ཡིན་པར་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཆ་དག་ལས་རྟོགས་ཐུབ།སྤྱི་ལོ༡༩༤༩ལོའི་ཡར་སྔོན་གྱི་ཁམས་ཞེས་པ་ནི་སི་ཁྲོན་ལྷོ་ཕྱོགས་ཀྱི་གཡག་རྔ།ཞི་ཁྲང་།ཀན་ལོ།ཡོད་སྐྱིད།མོན་ལིང་།ཡན་ཡོན།མུ་ལི།བོད་ལྗོངས་ཆབ་མདོ།མཚོ་སྔོན་ཡུལ་ཤུལ།སི་ཁྲོན་དཀར་མཛེས།ཡུན་ནན་བདེ་ཆེན་བཅས་འདུས་པའི་ས་ཁོངས་ཀྱི་སྤྱི་མིང་ཡིན་ལ།དེང་སྐབས་ཀྱི་ཁམས་ཞེས་པ་ནི་བོད་ལྗོངས་ཆབ་མདོ།མཚོ་སྔོན་ཡུལ་ཤུལ།སི་ཁྲོན་དཀར་མཛེས།ཡུན་ནན་བདེ་ཆེན་དང་བཅས་པའི་ཡུལ་གྲུ་ཆེན་པོ་བཞི་ལས་མ་འདས་སོ།།
དེ་ཡང་སྨད་མདོ་ཁམས་སྒང་དྲུག་གི་ཡ་གྱལ་འབྲི་རྫ་ཟལ་མོ་སྒང་སྟེ་འབྲི་ཆུ་དང་རྫ་ཆུ་གཉིས་ཀྱི་བཞུར་རྒྱུན་དུ་ཆགས་པའི་སྡེ་དགེ་ནི་དེང་སི་ཁྲོན་ཞིང་ཆེན་དཀར་མཛེས་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་གྱི་འོག་ཏུ་མངའ་བའི་རྫོང་ཁག་བཅོ་བརྒྱད་ཀྱི་ནང་གསེས་རྫོང་གཅིག་ཡིན།སྡེ་དགེ་ཞེས་པའི་ས་མིང་ཐོགས་ཚུལ་སྐོར་ལ《སྡེ་དགེ་རྒྱལ་རབས》ལས།སྒོམ་སྟོན་དམ་པ་བསོད་ནམས་རིན་ཆེན་ནི།གཙུག་ལག་ཟུང་གི་གཞུང་ལ་མཁྱེན་རབ་རྒྱས།ཡ་རབས་སྤྱོད་ཚུལ་མཛངས་པའི་ཡོན་ཏན་ལྡན།གང་དེས་བོད་ཀྱི་ཤཱཀྱ་ཐུབ་པ་ཆེ།ཁམས་གསུམ་ཆོས་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་ས་སྐྱ་བ།འགྲོ་མགོན་ཆོས་རྒྱལ་འཕགས་པའི་ཞབས་པད་དུ།བཅར་ཚེ་འཕགས་མཆོག་ཆོས་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་ཡིས།ཞལ་ནས་སྡེ་བཞི་དགེ་བཅུའི་ཡོན་ཏན་གྱིས།ཕྱུག་པའི་སྐྱེས་བུ་ཕེབས་ཞེས་བཀའ་སྩལ་བས།སྡེ་དགེ་ཞེས་པའི་མཚན་ཀྱང་དེ་ནས་ཐོགས།ཞེས་པ་ལྟར་འགྲོ་མགོན་ཆོས་རྒྱལ་འཕགས་པས་སྡེ་དགེའི་རྒྱལ་རབས་ཉེར་དགུ་བ་བསོད་ནམས་རིན་ཆེན་ལ་སྡེ་བཞི་དགེ་བཅུའི་ཡོན་ཏན་གྱིས་ཕྱུག་པའི་སྐྱེས་བུ་ཞེས་རབ་མཐོའི་ལུང་རྟགས་སྩལ་ལ།དེ་ནས་སྡེ་དགེ་རྒྱལ་པོ་བསོད་ནམས་རིན་ཆེན་ཁོང་གིས་མངའ་མཛད་སྐབས་སྡེ་དང་བསྟན་སྲིད་ལ་དགེ་བ་འགྱུར་བས་ས་ཡུལ་གྱི་མིང་ཡང་སྡེ་དགེ་ཞེས་ཐོགས།སྡེ་དགེ་རྒྱལ་པོའི་རྒྱལ་རབས་ལ་རྒྱལ་རབས་ང་བཞི་(སྤྱི་ལོ༡༠༢༠ནས་སྤྱི་ལོ༡༩༥༠བར)བརྒྱུད་ཡོད་ལ།སྐབས་དེའི་སྡེ་དགེ་རྒྱལ་པོའི་མངའ་ཁོངས་སུ་སྡེ་དགེ་དང་འདན་ཁོག དཔལ་ཡུལ།སེར་ཤུལ།ཐང་ཕུག་བཅས་རྫོང་ཁག་ལྔ་ཡོད་ལ་དེའི་དུས་སུ་ཡུལ་གྲུ་འདི་ཚང་མའི་སྤྱི་མིང་ལ་སྡེ་དགེ་ཞེས་འབོད་པར་གྲགས།དེའང་འདིར་བརྗོད་པའི་ཁམས་སྡེ་དགེ་ཞེས་པ་ནི་དེང་གི་སི་ཁྲོན་ཞིང་ཆེན་དཀར་མཛེས་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་གྱི་འོག་ཏུ་མངའ་བའི་སྡེ་དགེ་རྫོང་ཁོ་ན་ལ་གོ་དགོས་པ་ཡིན་ཞིང་།ད་ལྟའི་སྡེ་དགེ་རྫོང་ཁོངས་སུ་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་ཕྱོགས་ནས་བོན་དགོན་གྱི་གཙོ་གནས་སུ་བརྩི་བའི་སྟེང་ཆེན་དགོན་དང་།རྙིང་མ་བའི་མ་དགོན་དུ་འཇོག་པའི་རྫོགས་ཆེན་དགོན་པ་དང་ཞེ་ཆེན་དགོན་པ།དེ་མིན་ས་སྐྱ་བའི་གཙོ་གནས་དགོན་ཆེན་དགོན།བཀའ་བརྒྱུད་པའི་གཙོ་གནས་དཔའ་སྤུངས་དགོན་དང་བཅས་དགོན་པ་ཆེ་ཆུང་དྲུག་ཅུ་ལྷག་ཡོད་པ་དང་།ཡུལ་ཁམས་འདི་ན་འཚོ་བའི་མི་རྣམས་ཀྱི་སེམས་ཁམས་དང་ཡུལ་གཤིས་ལ་མཐུན་པའི་རིག་གནས་འབོར་ཆེན་ཞིག་མངའ་བ་མ་ཟད།ཤིན་ཏུ་ནས་བརྗོད་རིན་ཡོད་པ་དང་གླེང་རིན་ཡོད་པ་ནི་སའི་གོ་ལའི་སྟེང་ནའང་ཆེས་ཆེར་དཀོན་པའི་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་ཀྱི་གཏེར་མཛོད་ལྟ་བུའི་སྡེ་དགེ་པར་ཁང་ཆེན་མོ་དང་།བོད་གངས་ཅན་གྱི་ཡུལ་ལམ་ཡང་ན་འཛམ་གླིང་གི་རིག་པའི་དགའ་ཚལ་དུ་སྙན་པའི་གྲགས་ཆ་གཡོ་བའི་གླིང་གེ་སར་རྒྱལ་པོའི་སྒྲུང་གི་མི་སྣ་གཙོ་བོ་སྐྱེས་མཆོག་དམ་པ་ཇོ་རུ་སྐུ་ཉིད་ཀྱི་འཁྲུངས་ས་སྡེ་དགེའི་ཨ་ཕྱུག་རྩྭ་ཐང་ཡོད་པ་དེ་ཡིན་ནོ།།
གཉིས་པ།ཁམས་སྡེ་དགེ་ཡུལ་གྱི་གེ་སར་ངག་རྒྱུན།
ལར་ངག་རྒྱུན་ཟེར་བ་ནི་རྒྱ་ཆེ་བ་མི་དམངས་མང་ཚོགས་ཐུན་མོང་གིས་ངག་ཐོག་གི་སྒྱུ་རྩལ་ལ་བརྟེན་ནས་ལོ་རྒྱུས་ཐོག་དངོས་བྱུང་མི་སྣ་དང་དོན་རྐྱེན་གལ་ཆེན།ས་གནས་ཡུལ་ལྗོངས་དང་འབྲེལ་ཡོད་བྱུང་ཚུལ་དེ་རྟོགས་བཏགས་དང་འཕྲུལ་སྣང་གི་སྒོ་ནས་འགྲེལ་བ་བྱེད་པའི་གཏམ་རྒྱུད་ཀྱི་རིགས་ཤིག་ཡིན་ལ།དེ་ནི་ལྷ་སྒྲུང་རྐྱང་རྐྱང་མ་ཡིན་པར་ལོ་རྒྱུས་རང་བཞིན་ལྡན་པ་དང་།ལོ་རྒྱུས་ཏག་ཏག་ཀྱང་མ་ཡིན་པར་མི་རྣམས་ཀྱིས་རང་གི་འདོད་བློ་ལྟར་བཅོས་བསྒྱུར་དང་རྟོགས་བཟོ།སྒྱུ་རྩལ་གྱི་ལས་སྣོན་བྱས་ཡོད་པ་ཞིག་ཡིན་པར་འདོད།
བོད་གངས་ཅན་ལྗོངས་སུ་སྟོད་ཀྱི་མངའ་རིས་སྐོར་གསུམ་ནས་བར་གྱི་དབུས་གཙང་རུ་བཞི།སྨད་ཀྱི་མདོ་ཁམས་སྒང་དྲུག་གི་འཛིན་མའི་ཁྱོན་ཡོངས་སུ་གེ་སར་སྒྲུང་གི་ངག་རྒྱུན་ནི་ཆུ་བོ་རིང་མོའི་རྒྱུན་ལྟར་ཟམ་མ་ཆད་པར་བྱུང་ཡོད་དེ།གེ་སར་རྒྱལ་པོ་དང་དཔལ་ཐུལ་སུམ་ཅུའི་མི་ཚེ་གང་བོའི་དཔའ་རྩལ་བརྗོད་པའི་ངག་རྒྱུན་དང་།ཤུལ་རྟེན་རིག་གནས་ནི་བོད་ཡུལ་གྲུ་ཀུན་ན་རབ་དང་རིམ་པ་ཞིག་ཨ་ཆུང་རྣ་ལ་གོ་རྒྱུ་དང་ཁྲ་ཆུང་མིག་ལ་ལྟ་རྒྱུ་ཡོད་པ་ཡིན་ལ།དེའང་ཁམས་སྡེ་དགེ་ལ་མཚོན་ན་ཡོངས་གྲགས་སུ་ཐོས་ན་སྤྲོ་བ་འབུམ་གྱིས་བརྟག་ཤིང་དཔྱད་ན་ལོ་རྒྱུས་དོན་སྙིང་རླབས་ཆེན་ལྡན་པའི་འཛམ་གླིང་གེ་སར་རྒྱལ་པོའི་སྒྲུང་གི་ངག་རྒྱུན་རབ་དང་རིམ་པ་ཇི་སྙེད་པ་ཞིག་ཡོད་ཀྱང་།ངག་རྒྱུན་དེ་དག་རིགས་དང་རྣམ་པའི་ཆ་ནས་དབྱེ་ཞིབ་བྱས་ན་མི་སྣའི་ངག་རྒྱུན་དང་།ལོ་རྒྱུས་དོན་རྐྱེན་དང་འབྲེལ་བའི་ངག་རྒྱུན་དང་།ས་གནས་ཡུལ་ལྗོངས་དང་འབྲེལ་བའི་ངག་རྒྱུན་དང་།ཡུལ་སྲོལ་གོམས་གཤིས་དང་འབྲེལ་བའི་ངག་རྒྱུན་བཅས་རིགས་བཞི་རུ་དབྱེ་ནས་གླེང་ཆོག་པར་འདོད་དོ།།